ОХУ-ын "Союз" хөлгөөр нисэхэд ямар үнэтэй бол..?
2007 оны үед ОХУ-ын сансрын агентлагийн албаны хүний хэлснээр нэг суудал дунджаар 23 сая ам.доллар байдаг. Гэхдээ рубль долларын ханшны зөрүүгээс 10 хүртлэх хувь хэлбэлзэнэ хэмээжээ. Гэвч үнэндээ жилийн дараа гэхэд сансрын жуулчны нэг суудал 35 сая ам.доллараас дээш байдаг тухай яригдаж байжээ.
Түүхийг эргэн сөхвөл, анх 2001 онд сансарт ниссэн сансрын жуулчин Дэннис Тито 20 сая ам.доллар төлсөн байдаг бол 2007 онд ниссэн тав дахь жуулчин Чарис Симони 25 сая ам.доллар, 2008 онд хөөрсөн зургаа дахь жуулчин Ричард Гарриот 30 сая, 2009 онд хоёр дахь удаагаа хөөрсөн Чарис Симони 35 сая, 2009 онд сансарт ниссэн Гай Лалиберту 40 сая ам.доллар тус тус төлсөн байдаг. Английн дуучин Сара Брайтман сансарт нисэхийн тулд ОХУ-д 51 сая ам.доллар төлсөн байгаа. Тэрээр 2014-2015 онд нисэх төлөвлөгөөтэй аж.
1999 онд Английн Питер Родней Ллевеллин хэмээх бизнесмэн сансарт нисч Мир станцад зочлохын тулд 100 сая ам.доллар санал болгоод давуу эрх олж авсан ч нисэх аз тохиогоогүй гэдэг.
Тэгвэл улс хоорондын тохироо нь ямар байдаг юм бол. АНУ-аар жишээ авахад:
АНУ олон дахин ашиглах Шаттл хөтөлбөрөө зогсоож сансрын хөлгүүдээ ашиглалтаас гаргаснаар сансарт нисэх хөлөггүй болсон.
Тодруулга: Эдгээр хөлгүүд нь найм хүртлэх нисгэгч суулган хөөрөх боломжтой олон дахин ашиглах хэдий ч нисэх зардал ихтэй, гол асуудал нь аюулгүй ажиллага найдвартай биш байсан. Тиймээс үлдсэн Дисковер, Атлантис, Эндеавор хөлгүүдийг 2011 он ашиглалтаас гаргасан. Шатл хөтөлбөрийн хүрээнд бүтээгдэн ниссэн таван хөлгийн хоёр нь /Челленжер, Колумбис/ сүйрсэн байдаг.
Ингээд 2007 онд ОХУ-тай хэлэлцээ хийн 719 сая ам.доллараар Союз хөлгийн 15 суудал, Прогресс хөлгөөр 5.6 тн ачаа хөөргөх гэрээ байгуулан гарын үсэг зурсан аж. Прогресс хөлөг дээд тал нь 2.6 тн ачаа авч явдаг гэвэл гурван нислэг. Үүнийг нэгийг нь 50 сая ам.доллар гэж тооцоод нийт 150 сая ам.доллар нь Прогресс хөлөгт оногдоно. Тэгэхээр үлдсэн мөнгийг 15 суудалд хуваан үзвэл АНУ Союз хөлгийн нэг суудалд 38 сая ам.доллар төлөхөөр гэрээ байгуулжээ гэсэн үг. Энэ нь сансрын жуулчны нэг суудалтай ойролцоо байна.
ОХУ сансрын хөлгүүдийнхээ суудлын талаар албан мэдээлэл өгдөггүй. Тамгаар бол 7-8 жилийн өмнө "Союз" хөлгийн нэг суудал 800 сая рубль байсан хэмээн таамагладаг бол одоо инфляци, эрэлт зэргээс шалтгаалан 50-80 сая ам.доллар болсон гэж үздэг байна.
Гэтэл энэ оны гуравдугаар сарын 14-нд НАСА АНУ-ын сансрын нисгэгчдийг ОУ-ын сансрын станцад хүргэх буулгах 12 суудлын төлөө ОХУ-д 753 сая ам.доллар төлөх шаардлагатай болсон тухай мэдэгдлээ. Ингэхээр "Союз" хөлгийн нэг суудал бараг 63 сая ам.долларын үнэтэй байх нь. 2012-2013 онуудад нэг суудалд 55.8 сая ам доллар байсан бол 2014-2015 онуудад 62.7 сая ам доллар болж нэмэгдсэн байна. Харин 2015-2016 онд зургаан суудлын төлөө 424 сая ам.доллдар төлөхийг зөвшөөрсөн байна. Энэ нь нэг суудлын төлөө 70.7 сая ам.доллар гэсэн үг.
