Ord.mn | Mongolian Mining
| English |  Mobile |  Rss

Я.ЖАМБАЛЖАВ: МӨНХ ЦЭВДГЭЭС ЯЛГАРАХ МЕТАН ХҮН, АМЬТАНД ХОРГҮЙ

Монгол оронд мөнх цэвдэг хайлах үйл явц эрчимжиж байгаагаас түүнд агуулагддаг метаны хий дэгдэж, уур амьсгалын өөрчлөлтөд нөлөөлж байна хэмээн эрдэмтэд үзэж буй. Баянхонгор аймгийн Галуут сумын Олгой нуурын хөндийд метан ялгарч байгааг ШУА-ийн Газарзүйн хүрээлэнгийн Цэвдэг судлалын лабораторийн эрдэмтэд өнгөрсөн оны наймдугаар сард судалгаа хийж явах үеэрээ илрүүлжээ. Энэ талаар тус лабораторийн эрхлэгч Я.Жамбалжавтай ярилцлаа.

-Мөнх цэвдгийн талаар тодорхой тайлбарлаач. Яагаад метан ялгарч байгаа юм бол?

- Тэг буюу түүнээс доош градуст, хоёр ба түүнээс дээш жил газрын гүнд оршиж байгаа хөрс, чулуу, мөсний нийлмэлийг мөнх цэвдэг гэж тодорхойлдог. Мөнх цэвдэг нь дэлхийн бөмбөрцгийн хойд хагаст өргөн тархсан байдаг. Монгол орны хувьд газар нутгийн 63 хувьд, голдуу хойд хэсгээр тасалданги болон алаг цоог хэлбэрээр бий. Манай оронд байх мөнх цэвдэг аливаа өөрчлөлтөд их эмзэг. Дэлхийн дулаарал, уур амьсгалын өөрчлөлт нь мөнх цэвдгийн хайлах шалтгаан болж байна. Газрын гүнд буй цэвдэг хайлбал тухайн газар цөмөрч, доош суудаг. Улмаар хонхор үүсэж, мөнх цэвдгийн ус газрын гүнээс гарснаар нуур үүсдэг. Мөнх цэвдгээс үүссэн нуурын гүнд ч гэсэх үйл явц үргэлжилж байдаг тул уур амьсгалын дулааралд нөлөөлөх хүлэмжийн болон метаны хий агаар мандалд тархдаг. Тэгэхээр мөнх цэвдэг гэссэнээр түүнд агуулагдаж буй нэгдлүүд агаар мандалд дэгдэж, дэлхийн дулаарлыг эрчимжүүлж байгаа юм.

-Байгалийн энэ үзэгдлийг зохицуулах боломж бий юү?

- Сүүлийн үед дэлхийн дулаарал эрчимтэй явагдаж байна. Эрдэмтэн, судлаачид энэ дулаарал цаашид 2050, 2100 он хүртэл хэрхэн өөрчлөгдөхийг урьдчилан судалсан. Харин ингэхдээ мөнх цэвдгийн нөлөөг тооцоогүй. Мөнх цэвдэг ихтэй Сибирь, Арктикийн хөрсөнд метаны хий ихээр агуулагдаж байдаг. Гэтэл сүүлийн үед Арктик, Сибирийн мөнх цэвдэг хайлж, хүлэмжийн маш их хэмжээний хий дэгдэж байна. Зарим эрдэмтэн дэлхийн агаар мандалд байгаа хүлэмжийн хийнээс 1.5 дахин их хий цэвдэгт агуулагдаж байна гэж тооцоолсон. Хэрэв ийм хэмжээний хий агаар мандалд цацагдах юм бол дэлхийн дулаарал одоогийнхоос илүү эрчимжих аюултай

-Мөнх цэвдгээс ялгарах метаны хий хүн, амьтанд ямар нөлөөтэй вэ?

- Метан газрын гүнээс ялгарч агаар мандалд хүлэмжийн хий болон дэгддэг. Түүнээс биш тухайн газар нутгийн нууранд шингэж үлддэгг лддэггүй. Хүн, амьтанд хоргүй. Метан бол шатамхай хий, агаарт дэгдэхээрээ хүлэмжийн хий болдог. Мөнх цэвдгийн гэсэлтээс үүссэн нэг нуурнаас өдөрт 10-30 литр метаны хий агаарт цацагддагийг Аляскийн Фэйрбэнскийн их сургуулийн судлаач Кейти Уолтер Энтони тогтоосон. Бид 2010-2013 оны хооронд Монгол орны мөнх цэвдгийн урт хугацааны мониторинг буюу судалгаа хийсэн.

Судалгаанаас үзэхэд, Хангай, Хөвсгөлийн уулс, Алтай, Ховд, Увс аймгийн нутаг, Хэнтийн нурууны хойд хэсэгт маш их цэвдэг байсан. Дэлхийн бусад муж, бүсэд байгаа цэвдгийг бодвол манайх эмзэг. Тухайлбал, Сибирийн цэвдгийн температур -5-8 градус байдаг бол манайх хамгийн хүйтэндээ -3 градус байдаг. Тэгэхээр температурын энэ зөрүүнээс шалтгаалж манай цэвдэг амархан хайлдаг гэсэн үг. Монгол орны хэмжээнд Дархадын хотгороос Говь-Алтайн Эрдэнэ сум хүртэл 120 гаруй газарт цэвдгийн хэмжилт хийсэн.

-Судалгаагаар ямар өөрчлөлт ажиглагдсан бэ?

- 1970, 80-аад оны үед мөнх цэвдэгт хэмжилт хийж байж. Яг тэр хэмжилт хийсэн цэгт шинээр цооног өрөмдөж, давтан хэмжилт хийлээ. Тэгэхэд тухайн үеийн хэмжилтээс зөрүүтэй гарсан. Тухайлбал, 1984 онд Хэнтий аймгийн Өмнөдэлгэр сумын нутаг мөнх цэвдэгтэй байсан бол 2013 онд дулаарлаас болж гэссэн байсан. Үүнээс гадна тодорхой өөрчлөлт анзаарагдсан.

Төв аймгийн Баян сумын нутгийн Гурвантүрүү хэмээх газарт байгаа мөнх цэвдгийн градус 1978 онд 4.5 метрт -0.2, 9.5 метрт -0.1 байсан бол 2011 онд дөрвөн метрийн гүнд -0.03, 10 метрт +0.8 болсон байх жишээтэй. Эндээс дүгнэхэд мөнх цэвдэг гэссэн, температур нь нэмэгдсэн байгаа бол зарим газарт шинээр цэвдэг үүссэн байна. 1962-1970 онд мөнх цэвдгээс үүссэн 349 нуур байсан нь 2006-2008 онд 422 болж нэмэгджээ.

-Мөнх цэвдгийг гэсгээхгүйн тулд хүний хийж чадах зүйл бий юү?

- Байгалийнхаа зүй тогтлоор мөнх цэвдгийн процесс явж байна. Харин хүний үйл ажиллагаа нэмэгдвэл маш хурдан өөрчлөгдөнө. Хэнтий, Хангайн нуруу, Хөвсгөлийн уулсын ойд мөнх цэвдэг бий. Энэ нь ойн экосистемийг тэнцвэржүүлж, чийгээр хангадаг. Хэрэв бид ойгоо тайраад, огтлоод байвал цэвдэг нь гэсэж, цаашлаад бусад ойн экосистем алдагдаж, устаж үгүй болно. Учир нь мөнх цэвдэг нь газрын гүний усны нөөц болдгоороо онцлог. Тиймээс цэвдгийг хайрлаж, хамгаалан, хадгалах нь зүйтэй. Жишээлбэл, өвс ногоо сайтай, газар нь чийгтэй байна гэдэг хөрсөндөө мөнх цэвдэгтэйн шинж. Харин цэвдэггүй газар халцгай, хуурай байдаг.

-Метан гэж ямар бодис вэ. Үүнийг ашиглаж, олборлож болох уу?

- Метан бол нүүрсхүчил, устөрөгчийн атомоос бүрдсэн шатамхай хий. Газар доор булсан органик нэгдлүүдэд ялзрал явагдсанаар хүчилтөрөгч үүсдэг бол үүн дээр бактери үржвэл метан ялгарна. Өөрөөр хэлбэл, хэрэв газрын гүнд байгаа органик нэгдэлд хүчилтөрөгч байхгүй бол метан ялгарна, байгаа бол хүчилтөрөгч ялгарна гэсэн үг. Гаднын эрдэмтдийн тодорхойлсноор хүлэмжийн хий болдог химийн хоёр нэгдэл бий. Метан нь нүүрсхүчлийн хийнээс хэд дахин илүү нөлөө үзүүлдэг. Дэлхийн зарим оронд ахуйн хог хаягдлаа газар дор булж, метан олборлодог. Энэ нь маш хямд, байгальд хадгалж байгаа хийг олборлож, эрчим хүч дулаан гаргаж авч буй хэрэг. Налайхын нүүрсний уурхайд 1990-ээд оны эхэн үед газар дор маш том дэлбэрэлт болсон. Тухайн үед нүүрсэнд тодорхой хэмжээний метан хуримтлагдсан байсан тул олборлох үед дэлбэрсэн юм. Мөнх цэвдэг гэхээр хүмүүс сөрөг ойлголттой байдаг. Эрдэмтдийн хийсэн судалгаагаар дэлхийн бөмбөрцгийн хойд хагас буюу цэвдэгтэй газарт дэлхийн хүн амын гуравны хоёр нь суурьшсан байдаг. Тэгэхээр цэвдэгтэй газар нутаг нь хүн амьдрах таатай орчин нөхцөл болж байна гэж хэлэх үндэстэй.

-Мөнх цэвдгийг олборловол байгаль орчинд сөргөөр нөлөөлөхгүй юу?

- Мөнх цэвдгийг хамгаалахын тулд хүмүүс байгаль дэлхийгээ хайрлах хэрэгтэй. Ой мод, газар шороогоо сүйтгэхгүй байх нь зүйн хэрэг. Канад, ОХУ-д мөнх цэвдгээс маш их метан ялгарч, агаарт цацагдаж байгаа болохоор үйлдвэрлэлийн хэмжээнд ашиглах боломж, технологи байгаа, эсэхийг судалж байна. Одоохондоо бэлэн технологи алга. Харин ч агаарт дэгдэж, дулаарлыг эрчимжүүлж байгаа метаныг хэрхэн ашиглаж болохыг судалж буй нь сайн хэрэг.


Б.БЯМБАСҮРЭН mongolnews

Я.ЖАМБАЛЖАВ: МӨНХ ЦЭВДГЭЭС ЯЛГАРАХ МЕТАН ХҮН, АМЬТАНД ХОРГҮЙ
Та Like дарж уул уурхайн мэдээллийг өдөр болгон facebook-ээр дамжуулан авах боломжтой


URL


АНХААРУУЛГА: Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд Ord.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Сэтгэгдэлтэй холбоотой санал гомдлыг 7711-0505 утсаар хүлээн авна.

Сэтгэгдлүүд:

Сэтгэгдэл нэмэх
Шинэ мэдээ
“Оюутолгой“-н ажилчид цалинг нь хасаж байгааг эсэргүүцлээ

 "Оюутолгой” ХХК-ийн ажилчид цалинтай холбоотой асуудлаар мэдээлэл ...

Өчигдөр, 20:23
Нээлттэй Өвөр Монгол- 4

2023 онд Өвөр Монголын боомтуудын ачаа тээврийн хэмжээ 100 сая ...

Өчигдөр, 19:14
Ногоон Өвөр Монгол- 5

2023 оны 6-р сараас хойш Өвөр Монгол хоногт дунджаар 43000 ...

Өчигдөр, 16:11
Үзэсгэлэнт Өвөр Монгол- 6

Нарийн сайхан зурж, уран сайхан бүтээсэн бас нэгэн нэрийн хуудас бол ...

Өчигдөр, 13:47
Goldman Sachs: Зэсийн ханш энэ онд 10 мянган доллар, 2025 онд 12 мянган доллар болно

 Зэсийн үнэ өсөх хандлагатай байгаа нь зах зээлийн өөдрөг үзлийг бий ...

Өчигдөр, 11:25
“Эрдэнэс Тавантолгой“ ХК-ийн ордын нөөцийг 8.1 тэрбум тонноор баталлаа

 "Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн хайгуулын ажлын үр дүнгийн тайланг ...

2024 оны 03 сарын 27, 19 цаг 44 минут
ТОДРУУЛГА: 1072 хувьцааны ногдол ашгийг санхүүгийн тайланг хянаж дууссан даруйд олгож эхэлнэ

 "Эрдэнэс Тавантолгой" ХК-ийн 1072 хувьцааны ногдол ашгийг энэ сарын ...

2024 оны 03 сарын 27, 10 цаг 50 минут
2024 оны 03 сарын 26, 14 цаг 47 минут
2024 оны 03 сарын 25, 15 цаг 49 минут
2024 оны 03 сарын 25, 14 цаг 55 минут
Асгатын мөнгөний ордыг судалсан тайланг хүлээлгэн өгчээ

 2019 оны нэгдүгээр сарын 7-нд Засгийн газрын шийдвэрээр Асгатын ...

2024 оны 03 сарын 22, 20 цаг 23 минут
Хятадын нүүрсний зах зээлээр сонин юутай

 БНХАУ-ын эрчим хүчний нүүрсний гарц анх удаагаа буурсан талаар эх ...

2024 оны 03 сарын 22, 20 цаг 18 минут
"Хүнсний ногооны үр нийлүүлэх" тендер шалгаруулалт зарлагдлаа

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГА   Захиалагч: Хүнсний ногооны үйлдвэрлэл ба ...

2024 оны 03 сарын 22, 19 цаг 38 минут
Энэ парламент, Засгийн газар Францын талтай ураны хөрөнгө оруулалтын гэрээг хийж амжихгүй болжээ

 Ураны хөрөнгө оруулалтын гэрээг өнгөрсөн оны сүүлээр батална гэж ...

2024 оны 03 сарын 22, 16 цаг 44 минут
Шингэрүүлсэн хийн экспортыг зогсоох Байдены шийдвэрийг эсэргүүцжээ

 НЬЮ-ЙОРК, 2024 оны гуравдугаар сарын 22 /TASS/. Байгалийн ...

2024 оны 03 сарын 22, 16 цаг 39 минут
"Эрдэнэс Тавантолгой" ХК Мандал боомтоор нүүрс борлуулах арилжааг эхлүүллээ

 "Эрдэнэс Тавантолгой” ХК өнөөдөр /2024.03.19/ Монголын Хөрөнгийн ...

2024 оны 03 сарын 22, 15 цаг 58 минут
“Петро Чайна Дачин Тамсаг“ ХХК нь химийн хорт болон аюултай бодис ашигласан нь тогтоогдлоо

/2024.03.22/: БОАЖ-ын Сайд Б.Бат-Эрдэнэ 2023 оны 11 дүгээр сарын 2-ны өдөр ...

2024 оны 03 сарын 22, 15 цаг 16 минут
Зэсийн баяжмалын биржийн арилжааны талаар хэлэлцлээ

 Байгалийн баялгийн үр өгөөжийг нэмэгдүүлэх, иргэд олон нийтэд ...

2024 оны 03 сарын 22, 12 цаг 26 минут
“Rio Tinto” Аргентин дахь литийн төсөлдөө $350 саяын хөрөнгө оруулна

      "Rio Tinto” компани "Rincon” үйлдвэрийг 2022 онд ...

2024 оны 03 сарын 21, 15 цаг 50 минут
Зэсийн үнэ Шанхайн биржид тонн нь 70.460 юань буюу 9.796 ам.долларт хүрэв

 Дэлхийн гео эдийн засаг дахь хамгийн том өрсөлдөөнт зах зээл гэгдэх ...

2024 оны 03 сарын 21, 13 цаг 40 минут
Зөөвч-Овоо ураны орд “Уршиггүй уул уурхай”-н төсөл мөн үү?

 Монгол дахь Америкийн худалдааны танхим /АмЧам/-аас өчигдөр ...

2024 оны 03 сарын 21, 13 цаг 39 минут
Эрдэмтэд дэлхий дээрх хамгийн хөгшин ойг олжээ

 Их Британийн баруун өмнөд эрэг дээрх байцаас дэлхийн хамгийн хөгшин ...

2024 оны 03 сарын 20, 16 цаг 19 минут
Н.ЭНХБАЯР: Монгол Улс 3 жилийн дараа нүүрсээ зарж “ЧАДАХГҮЙ“

 Нүүрс, зэс, алт, төмрийн хүдэр зэрэг гарын арван хуруунд багтах ...

2024 оны 03 сарын 20, 16 цаг 00 минут
С.Наранцогт: Аудитын газар баталгаажуулсан даруйд 1,072 хувьцааны ногдол ашиг тараах процесс эхэлнэ

 "Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ны 2023 оны ногдол ашгийг энэ сарын сүүл ...

2024 оны 03 сарын 20, 15 цаг 21 минут
Х.АЛТАЙ: Монгол Улс зэсийн томоохон тоглогч болно

 Энэ онд Монголын хөрөнгийн биржээр дамжуулан зэсийг арилжаалахаар ...

2024 оны 03 сарын 20, 11 цаг 08 минут
2024 оны 03 сарын 15, 13 цаг 05 минут
Монголын нүүрс хятадуудад гологдож, бид гол худалдан авагчаа алдахдаа тулсан уу

 Өдөрт хэдэн зуун тонноороо урд хөршийн хил давдаг Монголын нүүрс ...

2024 оны 03 сарын 15, 13 цаг 03 минут
2024 оны 03 сарын 15, 13 цаг 00 минут
ТАСС: ОХУ Монголд бага оврын атомын цахилгаан станц барина

 ОХУ-ын цөмийн зэвсгийн "Росатом" корпорац жижиг оврын атомын ...

2024 оны 03 сарын 14, 23 цаг 11 минут
Монгол Улс ураны салбарт хоёр дахь Казакстан болж чадах уу

  Ураны салбарт томоохон байр суурь эзлэх Казакстан ч манай улстай ...

2024 оны 03 сарын 14, 22 цаг 22 минут
2024 оны 03 сарын 14, 19 цаг 25 минут
ОХУ нефтийн экспортоос Украины дайны өмнөх үеийнхээс ч илүү их ашиг олжээ

 Орос нефтийн экспортоос Украины дайны өмнөх орлогоос илүү их ашиг ...

2024 оны 03 сарын 14, 15 цаг 05 минут
Дэлхийн хийн эрэлт нэмэгдэнэ

 АНКАРА, 2024 оны гуравдугаар сарын 14 /Anadolu/. Дэлхийн ...

2024 оны 03 сарын 14, 14 цаг 31 минут
Дэлхийн хийн эрэлт нэмэгдэнэ

    Дэлхийн байгалийн хийн эрэлт 2050 онд 2022 ...

2024 оны 03 сарын 14, 14 цаг 16 минут
Тараасан ордуудаа “хураах”-гүйгээр баялгийн сан бүрдэх үү?

 Ер нь бол ингэхгүйгээр Баялгийн сан бүрдэхгүй. "Өрөм”-өө тэдэнд ...

2024 оны 03 сарын 14, 11 цаг 46 минут
Суга татуулсан стратегийн ордуудын бас нэг жишээ: ЦАГААН СУВАРГЫН ОРД

 Дорноговь аймгийн Мандах сумаас баруун урагш 75 км зайд 132.39 га ...

2024 оны 03 сарын 14, 11 цаг 38 минут
Ганцхан жишээ: Тавантолгойн ордын "өрөм"-ийг ингэж хамсан

      Тавантолгойн нүүрсний орд газар нь ...

2024 оны 03 сарын 14, 08 цаг 24 минут
БНХАУ-ын нүүрсний уурхайнуудад гарсан ослын улмаас 12 хүн амь эрсдэв

      БНХАУ-д өнгөрсөн онд уурхайн ослоор амиа алдагсдын ...

2024 оны 03 сарын 13, 14 цаг 37 минут
Францын их, дээд сургуульд 10 оюутныг тэтгэлгээр суралцуулна

      Боловсрол, Шинжлэх ухааны яам, Бүгд Найрамдах ...

2024 оны 03 сарын 13, 14 цаг 31 минут
Оросын нүүрсний салбар олборлолт, экспортоо БАРЬЖ ЧАДАХ уу?

 Оросын Засгийн газар нүүрсний экспортын татварыг сэргээгээд байна. ...

2024 оны 03 сарын 13, 14 цаг 02 минут
Хятад Улс таримал ойн талбайгаараа дэлхийд тэргүүлж байна

Үндэсний ногоон байгууламжийн хорооны нийтэлсэн "Хятадын газар нутгийг ...

2024 оны 03 сарын 12, 14 цаг 43 минут
Энэтхэг улс зэсийн салбарт хамтран ажиллахаа илэрхийлжээ

 Энэтхэг Улс Монгол Улстай зэсийн салбарт хамтран ажиллахаа ...

2024 оны 03 сарын 12, 10 цаг 45 минут
Ахмадуудад гэрийн асрамж үйлчилгээ авах боломж бүрдүүлнэ

03 дугаар сарын 08-ны үдээс өмнө Ардын их хурлын ордонд 14 дэх сонгуулийн ...

2024 оны 03 сарын 11, 18 цаг 11 минут
Дэлхийн хамгийн том зам тээврийн сүлжээ бүрдүүлэв

Өнөөдөр гуравдугаар сарын 08-ны үдээс өмнө Ардын их хурлын ордонд 14 дэх ...

2024 оны 03 сарын 11, 17 цаг 59 минут
Хөдөө нутгийн хөгжлийн ирээдүй шинжлэх ухаан технологид бий

Өнөөдөр гуравдугаар сарын 08-ны үдээс өмнө Ардын их хурлын ордонд 14 дэх ...

2024 оны 03 сарын 11, 17 цаг 49 минут
”Хоёр чуулган”-аас Хятад улсыг ойлгоё

Хятад улсын "Хоёр чуулган" нь "Ардчилал гэж чухам юу вэ?" гэх тухай даян ...

2024 оны 03 сарын 11, 17 цаг 40 минут
2024 онд хүлээгдэж буй ДНБ-ий өсөлт 5 хувь орчим байна

XIV сонгуулийн БХАТИХ-ын II чуулган 05-ны үдээс өмнө Бээжин хотноо АИХ-ын ...

2024 оны 03 сарын 11, 17 цаг 26 минут
14 дэх удаагийн УТЗЗ-ийн бүх Хятадын хорооны хоёрдугаар чуулган өндөрлөв

14 дэх удаагийн УТЗЗ-ийн бүх Хятадын хорооны хоёрдугаар чуулган ...

2024 оны 03 сарын 11, 17 цаг 16 минут
Сайн багштай учрах нь нэгэн насны завшаан юм

3 сарын 7-ны үдээс өмнө 14 дэх удаагийн УТЗЗ-ийн БХХ-ны хоёрдугаар ...

2024 оны 03 сарын 11, 17 цаг 07 минут
Дэлхийн эдийн засгийн чухал хөдөлгүүр Хятад юм гэв

Хятадын хоёр чуулганыг олон орны эрдэмтэд анхааралтай ажиглаж байна. ...

2024 оны 03 сарын 11, 16 цаг 43 минут

Санал асуулга

Тавантолгойн хувьцааг иргэдэд бэлнээр тараах нь зөв үү?

Зөв
Буруу
Мэдэхгүй

 
Ханшийн мэдээ
Гадаад хувьцаа
Нью йоркын хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
BHP Billiton
Ivanhoe Mines
90.53
23.3
1.44
0.00
Австралийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
General Mining Corp
Aspire Mining Limited
0.145
0.52
0.00
-0.02
Лондонгийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
Petro Matd Limited
polo Resources Limited
123.5
5.4
0.00
0.02
Хонконгийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
Mongolian Mining Corporation
Mongolia Energy
9.59
1.14
0.00
-0.06
Торонтогийн хөрөнгийн бирж
 
Шинэ бүтээл

“Этик” продакшны залуус "улсын нууц"-ыг сөхлөө
Металлын ханшийн мэдээ
Нүүрсний ханшийн мэдээ
Уул уурхайн ТОП 25 компани