Н.Баатар

"...Тулга миний амин найз. Ийм тийм юмыг ингээд тэгээд хийчих юмсан гэж явдаг санаа нь таалагддаг. Харин арга барилд нь асуудал байдаг...” Энэ бол МУ-ын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн сэтгүүлчид өгсөн ярианы хэсэг. Мөн УИХ-ын гишүүн, сайд байгаад сандлаа сайн дураараа орхисон "Женко” Х.Баттулгын тухай сэтгүүлч хөндөж асуухад ийн хэлсэн гэдгийг тодотгоё.

Үнэн шүү. Эрхэм Ерөнхийлөгч сайн найзын хувьд үнэхээр түс тас хэлсэн байв. Ингэж хэлэх хүн тун ховор гэдэгтэй ч маргах юм алга. Одоо чинь эрх мэдэлтэйгээс гадна мөнгөтэй хүнээс асар их айдаг болсон цаг. Мөнгөтэй хүн юуг ч дийлнэ, яаж чадна гэсэн сэтгэхүй нийгэмд сууж, үнэтэй машин харсан замын цагдаа хүртэл хараагүй юм шиг царайлдаг болсон үе. Би энд баян хүн гэсэнгүй. Мөнгөтэй хүн гэлээ шүү. Баян байна гэдэг харьцангуй ойлголт учраас тэр. Манай нэрт зохиолч Д.Урианхай гуай өнөөдөр баян хүн мөн үү. Мөн. Сэтгэлгээний хувьд түүн шиг баян хүн Монголд цөөхөн байх. Харин түүнд мөнгө байгаа болов уу? Ээ дээ мэдэхгүй, хоногийн хоолоо л дөнгөн данган залгуулж яваа байж мэдэх нөхөр. Яруу найрагч Б.Лхагвасүрэн баян уу? Баян. Авьяас, уран үгээрээ баян. Ингээд яриад байвал баян хоосны ойлголт дуусашгүй юм. Үр хүүхдээрээ баян хүмүүс ч манайд тун олон бий. Ер нь сэтгэлээрээ баян байна гэдэг энэ ертөнцийн хамгийн агуу зүйл гэдгийг мэргэд хэлсэн байдаг. Харин хөрөнгө мөнгөөр баян байхын тухай огт өөр өнгөөр, огт өөр зүйлүүдийн тухай өгүүлсэн байх нь элбэг. Яагаад гэхээр мөнгө сүүлдээ зүв зүгээр байсан хүнийг атаа хорсол, цус нулимс, муу ёрын зүг хөтөлж, ёс бус үйлдэл хийх хүртэл өөрчилдөгт л хамаг учир оршдог тухай ном зохиол ч олон бий. Өөрөөр хэлбэл сэтгэхүйн гажигтай болгож байна гэсэн үг л дээ.

"Женко” Х.Баттулгын хувьд галзуу солиотой нэгэн гэж хэн ч хэлэхгүй. Балай эргүү ч хүн биш. Харин ч авьяас чадал, овсгоо самбаа, ухаан тэгш гэдэгтэй маргаад байх нэгэн гарахгүй байх. Түүнийг тун олон талын авьяастай, ёстой л сор болсон залуу байсан гэлцэх нь бий. Үнэн. Маш гоё зурдаг байв. Сайн тамирчин. Самбо бөхийн дэлхийн аварга хүн шүү дээ. Наймаа панзанд ч багаасаа овсгоотой байснаа өөрөө нуудаггүй. Гадаадад тэмцээнд явлаа гэхэд Х.Баттулга л хэд хэдэн үнэгний арьсан малгай ч юм уу аваад гарчихсан, хэдий завандаа юм бүү мэд наймаа сүнгэнүүлчихсэн зогсч байдаг тухай үеийнх нь тамирчид ярьдаг. Зах зээлийн үед ч овсгоотой ажилласан. Ер нь юм юманд л холбогдсон байх. Юм юмтай ч холбогдсон байх. 17 чингэлэг спирт гээд нэг хэсэг хэл аманд өртөж, нэлээд хугацаанд сураг чимээгүй болон, хожим тас хар нүдний шилнээс салдаггүй "мафи” маягийн Баттулга хааяахан телевизийн дэлгэцээр харагдах болсныг мэдэх нэг нь мэднэ.

Товчхон хэлэхэд Х.Баттулга гэх хөөрхөн залууг ганцхан зүйл сэм сэмхнээр идэж байгааг л тэр анзаараагүй. Тэр бол мөнгөтэй байхад ер нь бүхнийг дийлэх юм байна гэсэн үзэл бодол, итгэл үнэмшил. Энэ итгэл үнэмшил нь яваандаа түүний өөрийн ёс зүй болж, харин одоо энэ бүхэн аажим аажмаар нийгмээс шахагдаад ирэхээр асар их бухимдах болоо юу гэлтэй харагддаг. Мөнгө тоглодог, мөнгө бүхнийг шийддэг нийгэм түүний хамгийн үнэ цэнтэй зүйл болох хүний мөн чанар, ёс зүй, монгол эрийн жудаг гээч юмыг нь сэм сэмхэн сорж алга болгоод байгааг л огтхон ч анзаарахгүйгээр өдийг хүрч байна гэсэн үг л дээ. Ерөнхийдөө нийгмийн нөхцөл байдал ч ийм байхаас өөр аргагүйд хүргэж, Х.Баттулга гэх хувь хүнийг буланд шахсан байхыг үгүйсгэхгүй. Шахсан ч зүйлүүд их бий байх. Буланд шахагдсан муурнаас барын авир араншин гардаг нь байгаль ээжийн зурсан зураг, төөрсөн төөрөг яах аргагүй мөн. Гэхдээ түүнийгинаан туршийнхаа идеал болгох ёсгүй эд л дээ.

Х.Баттулга бүхнийг мөнгөөр шийдэж болно гэсэн үзэл бодолдоо хөтлөгдсөнөөр өөрийнхөө үнэт зүйлийг гээж эхэлсэн гэж дээр өгүүлсэн. Өөрөөр хэлбэл асуудлыг шийдэх арга барилаа буруугаар сонгодог болсон гэсэн үг. Буруугаар сонгодог болсноор зорилгодоо л хүрч байвал арга нь ямар байх огт хамаагүй гэсэн улаан коммунистуудын лоозонг бүрэн утгаар нь хэрэгжүүлж эхэлсэн юм.

2004 онд УИХ-д нэр дэвших гэтэл үнэндээ намын юм мэдэх нөхдүүд нь түүний энэхүү асуудлыг шийдэх арга барилаас болгоомжлоод "нүх” олгоогүй. "Нүхгүй "болсон тэр "Эх орон” намд үлдээд байсан нэг "нүхийг” гүйж харайж байгаад тус намын нарийн бичгийн дарга байсан Эрдэнэбүрэнгийн тусламжтайгаар авсан. Тэгээд Баянхонгортоо нэр дэвшээд ялсан. Их хуралд суусан. Гэвч эргээд "Эх орон” нам руугаа тоох ч үгүй нулимаад, дээр нь нөгөө Эрдэнэбүрэнгээ урвуулаад эвслийг тараах, энэ намыг хагалах хорын эх үүсвэрийг тавьж байв. Эндээс би УИХ-ын гишүүн болсон юм шүү гэсэн сэтгэл тэр нөхөрт байдаггүй гэлцдэг юм. Харин ч одоо "Эрэлийн” нам гэж байл уу, яалаа гэсэн шүү юм хааяа ярьсан харагддаг. Зорилгодоо л хүрсэн бол боллоо гэж боддог хүн ингэдэг юм. Бас түүний үгийг л дагаагүй бол бүгд дайсан. Одоогийн үйлдлийг хар. Н.Алтанхуяг, Ц.Элбэгдорж гээд намынхаа нөхдүүдийн араас байнга шороо цацна. Нүүрээрээ уулзахаар таг. Гараад ярихаараа бараг л харааж харагдах. Сониноор бол бүр ч өөр. Телевизийн дэлгэцээр нэг иргэнээ бууны нохой мохойгоор нь тоох ч үгүй дуудна. Даяаршиж буй ертөнцөд нэг иргэнээ эрлийз хурлийзаар нь дуудах түүнд юу ч биш. Монголд ер нь ингэхэд эрлийз хурлийзгүй цэвэр цустай хэн байгаа юм. Байлаа гээд ямар гай тариав. Харин ч манай эрлийзүүд л спортын ертөнцөд Монголын нэрийг гаргаж яваа биз дээ. Мөн түүний мөнгөний дохиураар юу ч хийхээс буцахгүй, юу ч хэлж, яаж ч мэлзэж чадахдолдойчууд манайд хангалттай байдаг учир түүний төрмөл бус үзэл бодлыг байнга хөөргөдөг.

Сайдынхаа ажлыг тэрбээр өгсөн. Бас л жудаггүй зүйл дээ. Баг болж оргил өөд авирч яваад аюул тохиолдоход өөрийгөө авраад нөхдийгөө золиосонд хаяж буй хүн шиг л харагдаж байна билээ. Дээр нь оргилоос бууж ирээд нөгөөдүүлээ муу авирч байна, тэгээд осолдлоо хэмээн ам хуурайгүй ярих нөхөртэй тун адилхан харагдсан юмдаг. Харагдаж ч байгаа. Тэр ч бүү хэл амин хайртай найз Ерөнхийлөгчийнхөө зүг одоогоор чимх чимх шороо цацаж байгааг манайхан анзаарсан байх. Тэгвэл энэ өндөр сэнтийгээс буусан хойно яах нь тодорхой шүү дээ.

МУ-ын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн "...асуудлыг шийдэх арга барил нь жаахан тийм” гэсэн үгийн бүрэн тайллыг мэдээжийн хэрэг ганцхан Ерөнхийлөгч л мэдэх байх. Харин нийгмийн дунд хөвж явдаг ам дамжсан яриа ч бус нийтийн нүдэн дээр болсон, өрнөсөн үйлдэлүүдээс нь хараад ийм л бодол төрдөг. Мөнгөнд захирагдаж, мөнгийг амьдралаа болгосон хүнээс ямагт муу муухай бодол ундарч байдаг юм хэмээн аугаа Достоевский нэгэн зохиолдоо өгүүлсэн юмдаг. Тиймээс эдүгээ асуудлыг эвээр, ухаанаар, аргаар шийддэг цаг үе яг хаврын ногоо шиг Монголын нийгэмд соёолж эхэлсэн гэдгийг эрхэм Х.Баттулгад хэлээд өгөх хүн байна уу?