Ord.mn | Mongolian Mining
| English |  Mobile |  Rss

Байгалиа сүйтгэсэн тод жишээ, Арал нуурын эмгэнэл

Арал нуур бол Дундад Азид Казахстан, Узбекстан хоёр улсын хил дээр байдаг давст нуур. Тухайн үедээ энэ нуур хэмжээгээрээ дэлхийд дөрөвт ордог нуур байлаа. 1960-аад оноос энд цутгадаг Амударья, Сырдарья голуудын ус багаснаас нуурын усны түвшин буурч эхэлсэн байна. Үүний зэрэгцээ Зөвлөлт засгийн шунахай харалган бодлого нуурыг ширгэж үгүй болоход ихээхэн нөлөөлсөн юм.
  • 1
    1.Өнөөдөр энэ нуурын ус хуучин байсан эргээсээ 100 км дотогшлоод байгаа юм.
  • 2
    2.Арал нуурын гол цутгал нь Амударья, Сырдарья хоёр гол. Мянга мянган жилийн явцад Амударья гол Каспийн тэнгис рүү чиглэж Арал нуур ширгэхэд хүрсэн байна. 1960-аад он.
  • 3
    3.Өнөөдөр хур бороо, цасны болон газар доорхи усаар тэжээгдэж байгаа ч нуурын ус багассаар л....Социализмын үед энэ нуурын эмгэнэлийн тухай нуусаар байсан ч 1985 оноос л Горбачёвын үед байгалийн сүйрэл болж байгааг сая дэлгэсэн байна.
  • 4
    4. 1980-аад оны сүүлч гэхэд ус багассаар нуур Их Арал, Бага Арал гэсэн хоёр хэсэгт хуваагдлаа. Анх 708 хавтгай дөрвөлжин км талбайтай байсан нуур 2007 он гэхэд 75 хавтгай дөрвөлжин км болж давсны агуулга нь 14 байсан бол 100 г/литр болж өсчээ.
  • 5
    5.ЗХУ тухайн үед Сибирээс ус татаж нуурыг тэтгэнэ гэж байсан ч энэ нь ЗХУ-ын задралаар нуур Казахстан, Узбекстаны нутагт болохоор энэ төлөвлөгөө цаасан дээр үлджээ.
  • 6
    6.Яг үнэндээ Сибириэс ус татах төлөвлөгөө, төсөл ч бэлэн болж амжаагүй байсан юм.
  • 7
    7.Хамгийн гол нь голуудын ус татарснаас илүүтэй зөвлөлтийн химийн хорт болон ХАА-н элдэв хаягдал нуурын 54 хавтгай дөрвөлжин км талбайд тархаж байсан нь нуурын давсаар хучигдаж үлдсэн.
  • 8
    8.Шороон шуурга, салхи энэ аймшиг хорт хаягдлыг 500 км газарт давстай хамт хийсгэсээр байна. Ингэж бикарбонат, натри, хлорид, сульфат агаарт хийсэн орны бүхий л ургамлыг ургахгүй болтол нь сүйтгэж байна. Нутгийн иргэд ч үүнд хордож элдэв өвчнөөр өвчилдөг болов. Бөөр, элэг, нүдний өвчин ихэд тархсан.
  • 9
    9. Загас гэхэд л 32 төрөл байсан бол давсны агуулга ихэссэнээс 6 болтлоо хорогджээ.
  • 10
    10. 1960 оны үед жилд 40 мянган тонн загас барьдаг байсан бол 1980-аад онд загасны аж ахуй сүйрч эндхийн хүмүүс ажлын байргүй болсон.
  • 11
    11.Арал нуурын өмнөдөд Аральс, умардад Муйник гэсэн боомт хот байсан нь эргээс олон км хол хаягдаж хүнгүй боллоо. Боомтоос суваг татаж хөлөг явуулах тухай ярьж байсан ч энэ нь зардал нь дийлдэхгүй. Тэгээд ч нуурын усны түвшин хөлөг явуулах хэмжээнд үлдсэнгүй. Ингээд л хот эзгүйрч эхлэх нь тэр.
  • 12
    12. Нуурын эрэг орчим цаг агаар эрс өөрчлөгдөн халуун хуурай зун, хүйтэн өвөл үргэлжилж ан амьтан ч ховордон сүүн тэжээлтнүүд, шувууд нь хоёр дахин хорогджээ. Агаарын чийглэг хомсдож улам л хуурайшлаа.
    13. Одоо хуучин эрэг дагуу хаягдсан хөлөг онгоцны сэг л үлдээд байна.
  • 13
    14. Арал нуур одоо тэжээгдэх усгүй болж ургамал амьтангүй эзгүй цол болж хувираад байна.
  • 14
    15. Арал нуурыг одоо сэргээнэ гэдэг боломжгүй зүйл. Үүний тулд Амударья, Сырдарьяа голын нуурт цутгадаг усны өнөөдөр байгаа 13 шоо км хэмжээг дөрөв дахин нэмэх шаардлагатай.
  • 15
    16. Нөгөө талаар хамгийн ихээр ус хэрэглэж байгаа хөвөн тариалах ажлыг өөрчлөх хэрэгтэй болно. Гэтэл Узбекстан, Туркменистан хоёр улс хөвөн тариалахгүй, түүнийгээ гадаадад гаргахгүй бол юу болох билээ. Тэд энэ л нуураас ус татахдаа хамгийн болхи арга хэрэглэсээр байгаа.
  • 16
    17. 21 сая жилийн тэртээ Арал нуур Каспийн тэнгистэй холбоотой байсан гэдэг. 1800 жилийн өмнө грекийн эрдэмтэн Клавдий Птолемеемийн үйлдсэн газрын зураг дээр ч Каспий болон Арал нуурыг ингэж дүрсэлсэн байдаг.
  • 17
    18. XYI зууны төгсгөл XYII зууны эхээр нуурын ус багасч Барсекельмес Каскакулан, Козжетпес, Уялы, Бийиктау, Возрождени гэсэн арлууд бий болжээ. Жанадарья гол 1819 оноос, Куандарья гол 1823 оноос Арал нуурт цутгахаа больсон байна. 1950-аад оноос Арал нуур бүр өөрчлөгдөж эхэлсэн. Нуур дэлхийд дөрөвт ордог, 68 мянган хавтгай дөрвөлжин км талбайтай, 426 км урт, 284 км өргөн, 68 метр гүн байж.
  • 18
    19. Энэ сайхан нуур яагад ингэж хуурай цөл болов оо. Зөвхөн цутгал голууд нь татарснаас болсон уу. Үгүй. Зөвлөлтийн коммунизм байгуулах их хийрхэл энэ нуурыг эмгэнэлд хүргэсэн. 1930-аад оноос Арал нуураас Дундад Азийн услалтын суваг татаж 1960-аад он гэхэд 4,5-7,0 сая га талбайг усалж байсан жилдээ 60-120 шоо км ус ашиглаж байжээ.
  • 19
    20. Ингээд л 1961 оноос нуурын усны түвшин эрчтэй буурч жилд 20-90 см-ээр доошилж эхэлсэн байна. 1946 онд Арал нуураас 23 мянган тонн загас барьж байсан бол 1980-аад онд 60 мянга болж өсөв.
  • 20
    21. Арал нуурын эрэгт Казахстаны талд гэхэд л загасны таван аж ахуй, загасны нөөшийн нэг, загас хүлээн аван 45 цэг ажиллаж байлаа. Узбекстаны талд загасны таван завод, нөөшийн нэг, загас хүлээн авах 20 цэг байжээ.

  • 21
    22.Үүний зэрэгцээ далайн ёроол руу ХАА-н болон химийн хорт хаягдлаа хаясаар л байлаа.

  • 22
    23. Бас нэг зүйл бол далайгаас хол энэ нуурын Возрождений арал дээр Зөвлөлт холбоот улс бактерлогийн зэвсгээ турших том лаборатор байгуулан ажиллуулж байсан юм. Сибирийн шүлхий, сүрьеэ, бруцеллез, тахал, тип зэрэг өвчний нянг адуу, сармагчин, хонь, илжиг болон лабораторын амьтдад туршиж байжээ.

  • 23
    24. 2001 онд ус ширгэж Возрождени арал өмнөд эрэгтэйгээ нийлсэн. Эмч судлаачид энэ нян мэрэгч амьтдаар дамжин бусад нутагт тархах вий хэмээн эмзэглэж байсан юм.
  • 24
    25.Арал нуурын эмгэнэлт хувь заяа өнөөдөр ч гэсэн үргэлжилж л байна. Өнөөдөр Чад, Төв Африк, Калифорнийн Солтон-Си нуурыг ийм хувь тавилан хүлээж байгаа юм.
  • 25
    26. Уснаасаа хэдэн зуун км газарт, хуурай элсэн цөлд үлдэж хоцросон энэ хаягдмал хөлгийн төмөр дээр оросууд "Арал нуур өршөө" гэсэн бичээс л үлдээжээ.
www.assa.mn 
Байгалиа сүйтгэсэн тод жишээ, Арал нуурын эмгэнэл
Та Like дарж уул уурхайн мэдээллийг өдөр болгон facebook-ээр дамжуулан авах боломжтой


URL


АНХААРУУЛГА: Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд Ord.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Сэтгэгдэлтэй холбоотой санал гомдлыг 7711-0505 утсаар хүлээн авна.

Сэтгэгдлүүд:

Сэтгэгдэл нэмэх
Шинэ мэдээ
Газрын тосны үнэ огцом өсжээ

 ЛОНДОН, 2025 оны зургаадугаар сарын 13 /Reuters/. Израилын ...

2025 оны 06 сарын 13, 16 цаг 16 минут
Д.Трамп: Хятад улс газрын ховор элемент нийлүүлнэ

 ВАШИНГТОН, 2025 оны зургаадугаар сарын ...

2025 оны 06 сарын 12, 11 цаг 45 минут
“Эрдэнэс Тавантолгой“ ХК 44.8 мянган тонн эрчим хүчний нүүрс арилжлаа

 "Эрдэнэс Тавантолгой" ХК энэ сарын 6-ны өдөр Монголын Хөрөнгийн ...

2025 оны 06 сарын 11, 11 цаг 37 минут
БНХАУ-д гангийн эрэлт буурч, коксжих нүүрсний үнэ 2016 оноос хойших доод түвшинд хүрлээ

 Ган арматурын үнэ сүүлийн найман жилийн доод түвшинд дөхжээ. ...

2025 оны 06 сарын 10, 09 цаг 51 минут
ОПЕК+ найман орон шийдвэрээ цуцалж магадгүй

 ОПЕК+ бүлгийн найман гишүүн орон дэлхийн газрын тосны зах зээл дээрх ...

2025 оны 06 сарын 09, 08 цаг 41 минут
Уул уурхайн тээвэрлэлтийг бүрэн зогсоож, шалгана

  Говийн бүсийн чиглэлд уул уурхайн тээвэрлэлтийг бүрэн зогсоож, ...

2025 оны 06 сарын 09, 08 цаг 38 минут
Уул уурхайн бүтээгдэхүүний биржээр төмрийн хүдрээс бусад арилжаа амжилтгүй хэвээр байна

 Өнгөрсөн долоо хоногт Уул уурхайн бүтээгдэхүүний биржийн арилжаа ...

2025 оны 06 сарын 04, 14 цаг 42 минут
АНУ ган, хөнгөн цагааны татварыг 50 хувьд хүргэж нэмэгдүүлжээ

 ВАШИНГТОН, 2025 оны зургаадугаар сарын 4 /BBC/. АНУ-ын ...

2025 оны 06 сарын 04, 13 цаг 06 минут
Баялаг дагасан парадокс ба улс төрийн хайчин дундах парламент

  Ер нь, монгол хүн бүхий л түүхийнхээ туршид хэзээ ч хөрөнгөтэй байж ...

2025 оны 06 сарын 03, 13 цаг 13 минут
Ховор элементээр “хэн” хамгийн баян бэ?

  Газрын ховор элемент. Энэ үгийг сүүлийн жилүүдэд бид маш сайн ...

2025 оны 06 сарын 03, 12 цаг 27 минут
"OPEC+"-ийн санаанд оромгүй шийдвэр

  Газрын тос олборлогч орнуудын хамтарсан бүлэг өнгөрсөн амралтын ...

2025 оны 06 сарын 03, 11 цаг 32 минут
2025 оны 06 сарын 02, 18 цаг 05 минут
Хармагтайн хувь зарагдах уу? Xanadu-д Bastion Mining 160 сая ам.долларын санал тавилаа

  Австралийн хөрөнгийн биржид бүртгэлтэй Xanadu Mines компани нь ...

2025 оны 06 сарын 02, 09 цаг 35 минут
О.Алтангэрэл: "Рио тинто"-той хийж буй арбитрын маргаан ирэх есдүгээр сард эцэслэгдэнэ

  Монгол Улсын Засгийн газар "Рио тинто" хоорондын арбитрын маргаан ...

2025 оны 05 сарын 30, 11 цаг 54 минут
2025 оны 05 сарын 28, 19 цаг 35 минут
2025 оны 05 сарын 28, 12 цаг 00 минут
2025 оны 05 сарын 27, 18 цаг 43 минут
Гайанагийн газрын тосны төлөөх өрсөлдөөн ширүүсчээ

  Гайана улсын нутагт 1 их наяд долларын өртөг бүхий газрын тосны ...

2025 оны 05 сарын 27, 16 цаг 32 минут
2025 оны 05 сарын 27, 13 цаг 05 минут
“Ухаахудаг” нийтийнх, “Шангрила” тэднийх…

  Ер нь бол, түүнийг өнөөдөр огцруулж байгаа ашиг сонирхлын нэгдлүүд ...

2025 оны 05 сарын 27, 13 цаг 02 минут
Хашаанд тарьсан мод хатаад байвал яах вэ

  Хавар манай орны хувьд цаг агаарын хувьд хувирамтгай олон янз ...

2025 оны 05 сарын 26, 14 цаг 24 минут
Агаарын бохирдол бууруулах ажлыг дулааны улиралд үргэлжлүүлэх Дулаанбаатар аян эхлүүлнэ

  Нийслэл Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлыг бууруулах, дэд бүтцийн ...

2025 оны 05 сарын 21, 16 цаг 04 минут
Хамтарсан Засгаа хадгалж үлдэж байж хөгжил ярина

Монголын улс төр сүүлийн өдрүүдэд ойрд байгаагүйгээрээ улайсаж байна. ...

2025 оны 05 сарын 21, 10 цаг 43 минут
2025 оны 05 сарын 21, 10 цаг 15 минут
Европын Холбоо Оросын ураны импортыг зогсоох уу?

 2024 онд Европын Холбоо Оросоос нийт 700 сая еврогийн ураны ...

2025 оны 05 сарын 20, 15 цаг 57 минут
“Rio Tinto” компани Чилийн литийн төсөлд хөрөнгө оруулна

  САНТЬЯГО, 2025 оны тавдугаар сарын ...

2025 оны 05 сарын 20, 13 цаг 44 минут
Газрын тос боловсруулах үйлдвэрийн 4 дүгээр багц ажлыг эхлүүлжээ

 Газрын тос боловсруулах үйлдвэрийг барихад зөвхөн Энэтхэг, Хятадын ...

2025 оны 05 сарын 20, 13 цаг 42 минут
Л.Оюун-Эрдэнэ: Миний итгэл үнэмшил, үзэл санаа, тэмцлийг мөхөөж чадахгүй

 Ерөнхий сайдын хүүгийн сүйн бөгж солилцож, түүнийгээ сошиал орчинд ...

2025 оны 05 сарын 20, 10 цаг 15 минут
Хятад, Монголын Ганцмод-Гашуунсухайт боомтын хил дамнасан төмөр замын шавыг тавилаа

Хятад, Монголын эрчим хүчний хамтын ажиллагааны чухал суваг болох Хятад, ...

2025 оны 05 сарын 19, 00 цаг 02 минут
Гадаадын сэтгүүлчдийг гайхшируулсан Или орчин үеийн ухаалаг эрүүл мэндийн төв

"Хятадтай танилцах аялал" олон улсын хэвлэл мэдээллийн солилцооны төслийн ...

2025 оны 05 сарын 18, 23 цаг 57 минут
”Хятадтай танилцах аялал” -ын Өвөр Монгол дахь аялал нээлтээ хийв

Хятадын Кибер орон зайн удирдлагын сүлжээний харилцааны товчооноос ...

2025 оны 05 сарын 18, 23 цаг 55 минут
”AI эмчилгээ” биднээс хэр хол байна вэ

"AI+ эм  эмнэлэг" гэхээр таны санаанд юу орж ирдэг вэ?  ...

2025 оны 05 сарын 18, 23 цаг 51 минут
Өвөр Монголоос сансрын нисэгч төрлөө

Өвөр Монголын анхны сансрын нисэгч Ван Же   Сансрын нисэгч Чэнь ...

2025 оны 05 сарын 18, 23 цаг 46 минут
”Шэньжөү-20”-ын түүхэн цуурай!

"Шэньжөү-19" нисэгчтэй сансрын хөлөг 04-р сарын 30-ны өглөөний 04:00 цагт ...

2025 оны 05 сарын 18, 23 цаг 43 минут
Хятадын гадаад дахь агуулах гадаадын хэрэглэгчдэд түргэн шуурхай үйлчилж байна

Хил дамнасан цахим худалдааны хөгжлийг дэмжих, хил дамнасан буухиа ...

2025 оны 05 сарын 18, 23 цаг 40 минут
1970-2025, ”Дүнфанхун-1”-ээс ”Шэньжөү 20” хүртэл

Хятадын анхны хиймэл дагуул ”Дүнфанхун-1”-ийг амжилттай ...

2025 оны 05 сарын 18, 23 цаг 34 минут
Өнөөдөр Хятадын сансар судлалын гурван том баярт үйл явдал давхацаж байна

2025 оны 4-р сарын 24-ны өдөр нь Хятадын арав дахь сансрын өдөр ...

2025 оны 05 сарын 18, 23 цаг 31 минут
ӨМӨЗО-ны анхны сансрын нисгэгч Ван Же ”Шэньжөү 20”хөлгийн гишүүнээр ажллана

"Шэньжөү 20" нисэгчтэй сансрын нислэгийн хэвлэлийн бага хурал 04-р сарын ...

2025 оны 05 сарын 18, 23 цаг 28 минут
2025 оны 05 сарын 18, 23 цаг 25 минут
2025 оны 05 сарын 18, 23 цаг 23 минут
2025 оны 05 сарын 18, 23 цаг 19 минут
2025 оны 05 сарын 18, 23 цаг 17 минут
2025 оны 05 сарын 18, 23 цаг 12 минут
2025 оны 05 сарын 18, 23 цаг 09 минут
Бичил хуванцар гадаад далайн ёроолоор бүхэлд нь тарсан байна

  Бичил хуванцар гадаад далайн гадаргаас эхлээд 7000 метрийн гүн дэх ...

2025 оны 05 сарын 15, 14 цаг 07 минут
Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ БНХАУ-ын ӨМӨЗО-ны Ганцмод боомтод ажиллалаа

  Ерөнхий сайдад “Чайна Энержи” групп компанийн ТУЗ-ийн ...

2025 оны 05 сарын 15, 10 цаг 28 минут
2025 оны 05 сарын 14, 12 цаг 03 минут
2025 оны 05 сарын 14, 11 цаг 08 минут
ТАНИЛЦ | Төрийн эзэмшил 50 хүртэлх хувь байх боломжтой ОРДУУД

 Үндэсний Баялгийн сангийн тухай хууль хэрэгжиж эхэлсэнтэй ...

2025 оны 05 сарын 13, 12 цаг 18 минут
Л.Оюун-Эрдэнэ томоохон төсөл, үйлдвэрийн цогцолборт ажиллав

  Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ Говийн бүсийн зөвлөлийн анхдугаар хуралд ...

2025 оны 05 сарын 13, 12 цаг 07 минут
http://www.ord.mn

Санал асуулга

Тавантолгойн хувьцааг иргэдэд бэлнээр тараах нь зөв үү?

Зөв
Буруу
Мэдэхгүй

 
Ханшийн мэдээ
Гадаад хувьцаа
Нью йоркын хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
BHP Billiton
Ivanhoe Mines
90.53
23.3
1.44
0.00
Австралийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
General Mining Corp
Aspire Mining Limited
0.145
0.52
0.00
-0.02
Лондонгийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
Petro Matd Limited
polo Resources Limited
123.5
5.4
0.00
0.02
Хонконгийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
Mongolian Mining Corporation
Mongolia Energy
9.59
1.14
0.00
-0.06
Торонтогийн хөрөнгийн бирж
 
Шинэ бүтээл

“Этик” продакшны залуус "улсын нууц"-ыг сөхлөө
Металлын ханшийн мэдээ
Нүүрсний ханшийн мэдээ
Уул уурхайн ТОП 25 компани