Ord.mn | Mongolian Mining
| English |  Mobile |  Rss

Байгалиа сүйтгэсэн тод жишээ, Арал нуурын эмгэнэл

Арал нуур бол Дундад Азид Казахстан, Узбекстан хоёр улсын хил дээр байдаг давст нуур. Тухайн үедээ энэ нуур хэмжээгээрээ дэлхийд дөрөвт ордог нуур байлаа. 1960-аад оноос энд цутгадаг Амударья, Сырдарья голуудын ус багаснаас нуурын усны түвшин буурч эхэлсэн байна. Үүний зэрэгцээ Зөвлөлт засгийн шунахай харалган бодлого нуурыг ширгэж үгүй болоход ихээхэн нөлөөлсөн юм.
  • 1
    1.Өнөөдөр энэ нуурын ус хуучин байсан эргээсээ 100 км дотогшлоод байгаа юм.
  • 2
    2.Арал нуурын гол цутгал нь Амударья, Сырдарья хоёр гол. Мянга мянган жилийн явцад Амударья гол Каспийн тэнгис рүү чиглэж Арал нуур ширгэхэд хүрсэн байна. 1960-аад он.
  • 3
    3.Өнөөдөр хур бороо, цасны болон газар доорхи усаар тэжээгдэж байгаа ч нуурын ус багассаар л....Социализмын үед энэ нуурын эмгэнэлийн тухай нуусаар байсан ч 1985 оноос л Горбачёвын үед байгалийн сүйрэл болж байгааг сая дэлгэсэн байна.
  • 4
    4. 1980-аад оны сүүлч гэхэд ус багассаар нуур Их Арал, Бага Арал гэсэн хоёр хэсэгт хуваагдлаа. Анх 708 хавтгай дөрвөлжин км талбайтай байсан нуур 2007 он гэхэд 75 хавтгай дөрвөлжин км болж давсны агуулга нь 14 байсан бол 100 г/литр болж өсчээ.
  • 5
    5.ЗХУ тухайн үед Сибирээс ус татаж нуурыг тэтгэнэ гэж байсан ч энэ нь ЗХУ-ын задралаар нуур Казахстан, Узбекстаны нутагт болохоор энэ төлөвлөгөө цаасан дээр үлджээ.
  • 6
    6.Яг үнэндээ Сибириэс ус татах төлөвлөгөө, төсөл ч бэлэн болж амжаагүй байсан юм.
  • 7
    7.Хамгийн гол нь голуудын ус татарснаас илүүтэй зөвлөлтийн химийн хорт болон ХАА-н элдэв хаягдал нуурын 54 хавтгай дөрвөлжин км талбайд тархаж байсан нь нуурын давсаар хучигдаж үлдсэн.
  • 8
    8.Шороон шуурга, салхи энэ аймшиг хорт хаягдлыг 500 км газарт давстай хамт хийсгэсээр байна. Ингэж бикарбонат, натри, хлорид, сульфат агаарт хийсэн орны бүхий л ургамлыг ургахгүй болтол нь сүйтгэж байна. Нутгийн иргэд ч үүнд хордож элдэв өвчнөөр өвчилдөг болов. Бөөр, элэг, нүдний өвчин ихэд тархсан.
  • 9
    9. Загас гэхэд л 32 төрөл байсан бол давсны агуулга ихэссэнээс 6 болтлоо хорогджээ.
  • 10
    10. 1960 оны үед жилд 40 мянган тонн загас барьдаг байсан бол 1980-аад онд загасны аж ахуй сүйрч эндхийн хүмүүс ажлын байргүй болсон.
  • 11
    11.Арал нуурын өмнөдөд Аральс, умардад Муйник гэсэн боомт хот байсан нь эргээс олон км хол хаягдаж хүнгүй боллоо. Боомтоос суваг татаж хөлөг явуулах тухай ярьж байсан ч энэ нь зардал нь дийлдэхгүй. Тэгээд ч нуурын усны түвшин хөлөг явуулах хэмжээнд үлдсэнгүй. Ингээд л хот эзгүйрч эхлэх нь тэр.
  • 12
    12. Нуурын эрэг орчим цаг агаар эрс өөрчлөгдөн халуун хуурай зун, хүйтэн өвөл үргэлжилж ан амьтан ч ховордон сүүн тэжээлтнүүд, шувууд нь хоёр дахин хорогджээ. Агаарын чийглэг хомсдож улам л хуурайшлаа.
    13. Одоо хуучин эрэг дагуу хаягдсан хөлөг онгоцны сэг л үлдээд байна.
  • 13
    14. Арал нуур одоо тэжээгдэх усгүй болж ургамал амьтангүй эзгүй цол болж хувираад байна.
  • 14
    15. Арал нуурыг одоо сэргээнэ гэдэг боломжгүй зүйл. Үүний тулд Амударья, Сырдарьяа голын нуурт цутгадаг усны өнөөдөр байгаа 13 шоо км хэмжээг дөрөв дахин нэмэх шаардлагатай.
  • 15
    16. Нөгөө талаар хамгийн ихээр ус хэрэглэж байгаа хөвөн тариалах ажлыг өөрчлөх хэрэгтэй болно. Гэтэл Узбекстан, Туркменистан хоёр улс хөвөн тариалахгүй, түүнийгээ гадаадад гаргахгүй бол юу болох билээ. Тэд энэ л нуураас ус татахдаа хамгийн болхи арга хэрэглэсээр байгаа.
  • 16
    17. 21 сая жилийн тэртээ Арал нуур Каспийн тэнгистэй холбоотой байсан гэдэг. 1800 жилийн өмнө грекийн эрдэмтэн Клавдий Птолемеемийн үйлдсэн газрын зураг дээр ч Каспий болон Арал нуурыг ингэж дүрсэлсэн байдаг.
  • 17
    18. XYI зууны төгсгөл XYII зууны эхээр нуурын ус багасч Барсекельмес Каскакулан, Козжетпес, Уялы, Бийиктау, Возрождени гэсэн арлууд бий болжээ. Жанадарья гол 1819 оноос, Куандарья гол 1823 оноос Арал нуурт цутгахаа больсон байна. 1950-аад оноос Арал нуур бүр өөрчлөгдөж эхэлсэн. Нуур дэлхийд дөрөвт ордог, 68 мянган хавтгай дөрвөлжин км талбайтай, 426 км урт, 284 км өргөн, 68 метр гүн байж.
  • 18
    19. Энэ сайхан нуур яагад ингэж хуурай цөл болов оо. Зөвхөн цутгал голууд нь татарснаас болсон уу. Үгүй. Зөвлөлтийн коммунизм байгуулах их хийрхэл энэ нуурыг эмгэнэлд хүргэсэн. 1930-аад оноос Арал нуураас Дундад Азийн услалтын суваг татаж 1960-аад он гэхэд 4,5-7,0 сая га талбайг усалж байсан жилдээ 60-120 шоо км ус ашиглаж байжээ.
  • 19
    20. Ингээд л 1961 оноос нуурын усны түвшин эрчтэй буурч жилд 20-90 см-ээр доошилж эхэлсэн байна. 1946 онд Арал нуураас 23 мянган тонн загас барьж байсан бол 1980-аад онд 60 мянга болж өсөв.
  • 20
    21. Арал нуурын эрэгт Казахстаны талд гэхэд л загасны таван аж ахуй, загасны нөөшийн нэг, загас хүлээн аван 45 цэг ажиллаж байлаа. Узбекстаны талд загасны таван завод, нөөшийн нэг, загас хүлээн авах 20 цэг байжээ.

  • 21
    22.Үүний зэрэгцээ далайн ёроол руу ХАА-н болон химийн хорт хаягдлаа хаясаар л байлаа.

  • 22
    23. Бас нэг зүйл бол далайгаас хол энэ нуурын Возрождений арал дээр Зөвлөлт холбоот улс бактерлогийн зэвсгээ турших том лаборатор байгуулан ажиллуулж байсан юм. Сибирийн шүлхий, сүрьеэ, бруцеллез, тахал, тип зэрэг өвчний нянг адуу, сармагчин, хонь, илжиг болон лабораторын амьтдад туршиж байжээ.

  • 23
    24. 2001 онд ус ширгэж Возрождени арал өмнөд эрэгтэйгээ нийлсэн. Эмч судлаачид энэ нян мэрэгч амьтдаар дамжин бусад нутагт тархах вий хэмээн эмзэглэж байсан юм.
  • 24
    25.Арал нуурын эмгэнэлт хувь заяа өнөөдөр ч гэсэн үргэлжилж л байна. Өнөөдөр Чад, Төв Африк, Калифорнийн Солтон-Си нуурыг ийм хувь тавилан хүлээж байгаа юм.
  • 25
    26. Уснаасаа хэдэн зуун км газарт, хуурай элсэн цөлд үлдэж хоцросон энэ хаягдмал хөлгийн төмөр дээр оросууд "Арал нуур өршөө" гэсэн бичээс л үлдээжээ.
www.assa.mn 
Байгалиа сүйтгэсэн тод жишээ, Арал нуурын эмгэнэл
Та Like дарж уул уурхайн мэдээллийг өдөр болгон facebook-ээр дамжуулан авах боломжтой


URL


АНХААРУУЛГА: Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд Ord.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Сэтгэгдэлтэй холбоотой санал гомдлыг 7711-0505 утсаар хүлээн авна.

Сэтгэгдлүүд:

Сэтгэгдэл нэмэх
Шинэ мэдээ
Шатахууны импорт ирэх өдрүүдэд хоёр дахин нэмэгдэнэ

  Монгол Улсын хэмжээнд өнөөдрийн (2025.10.27) байдлаар нийт 53 вагон ...

Өчигдөр, 16:09
“УБТЗ” ХНН Бээжингийн Зам харилцааны их сургуульд оюутан суралцуулна

Манай улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг ...

2025 оны 10 сарын 28, 16 цаг 04 минут
Бортээгийн орд дахь “Админерал” ХХК-ийн баяжуулах үйлдвэрийг прокурорын шийдвэрээр битүүмжилжээ

  Өмнөговь аймгийн Цогтцэций сумын нутаг Тавантолгойн бүлэг ордын нэг ...

2025 оны 10 сарын 28, 13 цаг 00 минут
Алтны үнэ 4000 ам.доллароос доошилжээ

  ИСТАНБУЛ, 2025 оны аравдугаар сарын 28 /Anadolu/. АНУ, ...

2025 оны 10 сарын 28, 12 цаг 22 минут
Стратегийн “Төмөртэй” орд төрийн мэдэлд хэвээр үлдэх шийдвэр гарлаа

  Өнөөдөр Нийслэлийн захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн ...

2025 оны 10 сарын 28, 10 цаг 04 минут
“Төмөртэй” стратегийн орд Д.Эрдэнэбилэгт очих уу?

  Нийслэлийн Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн хуралдаан ...

2025 оны 10 сарын 27, 17 цаг 17 минут
2025 оны 10 сарын 27, 13 цаг 20 минут
Зэсийн үнэ тонн нь 9952 ам.долларт хүрч, он гарснаас хойших хамгийн өндөр түвшинд очив

 Экспортод гаргасан ашигт малтмалын бүтээгдэхүүний аравдугаар сарын ...

2025 оны 10 сарын 27, 12 цаг 45 минут
“Алт-3” хөтөлбөр хэрэгжүүлэхдээ өмнөх алдаагаа давтахгүй байх сан

 Олон улсын зах зээлд энэ сарын 20-ны өдрийн байдлаар нэг унци буюу ...

2025 оны 10 сарын 27, 10 цаг 38 минут
Ж.Золжаргал: Нүүрс шороо болохгүй

  УИХ-ын гишүүн Ж.Золжаргалын “Монголын улс төр, намын дотоод ...

2025 оны 10 сарын 27, 10 цаг 35 минут
АНУ Оросын газрын тосны томоохон компаниудын эсрэг хориг арга хэмжээ зарлалаа

  АНУ Оросын газрын тосны хоёр том компани болох "Роснефть" болон ...

2025 оны 10 сарын 23, 17 цаг 28 минут
“Улаанбаатар төмөр зам”-ын Ерөнхий хорооны ээлжит хуралдаан эхэллээ

   Монгол-Оросын хувь нийлүүлсэн нийгэмлэг "Улаанбаатар төмөр ...

2025 оны 10 сарын 23, 11 цаг 07 минут
АНУ Австралитай чухал ашигт малтмалын гэрээ байгуулжээ

  ВАШИНГТОН, 2025 оны аравдугаар сарын 21 /ВВС/. АНУ-ын ...

2025 оны 10 сарын 22, 09 цаг 31 минут
Rio Tinto 138.75 сая ам.долларын хохирол барагдуулна

  НЬЮ-ЙОРК, 2025 оны аравдугаар сарын 16 /Reuters/. Их ...

2025 оны 10 сарын 16, 18 цаг 05 минут
Алтны ханш унц нь 5000 ам.доллар давна гэж таамаглав

  Алтны үнэ түүхэндээ байгаагүй огцом өсөлтийг 2025 онд үзүүлж, бүх ...

2025 оны 10 сарын 14, 15 цаг 11 минут
ЭТТ: Бортээгийн ордод ямар ч компани үйл ажиллагаа явуулaaгүй, ашиг олоогүй

  "Эрдэнэс Тавантолгой" ХК 2021 онд нээлттэй сонгон шалгаруулалт ...

2025 оны 10 сарын 13, 14 цаг 24 минут
Мөнгөний үнэ 50 ам.доллароос давжээ

  НЬЮ-ЙОРК, 2025 оны аравдугаар сарын 10 /CNN/.  Үнэ ...

2025 оны 10 сарын 10, 14 цаг 49 минут
Гашуунсухайт боомтод ухаалаг гарц нэвтрүүллээ

  Тэргүүн шадар сайд Н.Учрал, Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн сайд ...

2025 оны 10 сарын 08, 10 цаг 57 минут
Европын Холбоо гангийн татварыг хоёр дахин нэмэгдүүлнэ

  БРЮССЕЛЬ, 2025 оны аравдугаар сарын 8 /DW/. Европын Холбоо ...

2025 оны 10 сарын 08, 10 цаг 42 минут
БНХАУ-ын зах зээлийн гүнд нүүрс борлуулж эхэлжээ

  Монгол Улсын засгийн газраас "Эрдэнэс Тавантолгой" ХК 2025 оны 10 ...

2025 оны 10 сарын 08, 10 цаг 19 минут
2025 оны 10 сарын 07, 12 цаг 18 минут
ОПЕК+ бүлгийн орнууд олборлолтоо нэмэгдүүлэхээр тохиролцжээ

  БЕРЛИН, 2025 оны аравдугаар сарын 6 /DW/. Газрын тос ...

2025 оны 10 сарын 06, 15 цаг 09 минут
"Энержи ресурс"-ын нүүрсэнд АМНАТ ногдуулах боломжгүй болжээ

  Улсын дээд шүүхийн 2024 оны 10 дугаар сарын 7-ны өдрийн ...

2025 оны 10 сарын 06, 13 цаг 24 минут
“Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-д тогтоосон онцгой дэглэмийн гурван сарын хугацаа дуусжээ

  “Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-д тогтоосон онцгой дэглэмийн ...

2025 оны 10 сарын 06, 12 цаг 13 минут
”Ногоон гайхамшиг”-5 Өвөр Монголын экологийн өөрчлөлт

Уулс, гол мөрөн, ой мод, тариалан, нуур, бэлчээр, элсэн цөл нь харилцан ...

2025 оны 10 сарын 03, 17 цаг 02 минут
“Ногоон гайхамшиг” -1/ Цөлжилттэй тэмцэх асуудлыг шийдвэрлэх Өвөр Монголын шийдэл

“Ногоон гайхамшиг” -1/ Цөлжилттэй тэмцэх асуудлыг шийдвэрлэх ...

2025 оны 10 сарын 03, 17 цаг 00 минут
Монгол Улсын иргэний EGPA өвчний ховор тохиолдлыг амжилттай эмчиллээ

Өвөр Монголын Олон Улсын Монгол Эмнэлгийн эмч нар сүүлийн үе сая хүн ...

2025 оны 10 сарын 03, 16 цаг 58 минут
2025 оны 10 сарын 03, 12 цаг 40 минут
2025 оны 10 сарын 03, 12 цаг 28 минут
2025 оны 10 сарын 01, 18 цаг 08 минут
2025 оны 10 сарын 01, 18 цаг 03 минут
“Ногоон гайхамшиг” -2 Цөлжилттэй тэмцэх асуудлыг шийдсэн Өвөр Монголын мэргэн ухаан

Өвөр Монгол нь цөлжилттэй тэмцэж буй бүсээрээ Хятадад тэргүүлдэг. Хятад ...

2025 оны 10 сарын 01, 17 цаг 56 минут
“Ногоон гайхамшиг” -3/ Цөлжилттэй тэмцэх асуудлыг шийдвэрлэх Өвөр Монголын шийдэл

БНХАУ-ын хойд хилд оршдог Өвөр Монгол нь цөлжилт ихтэй, элсэн шуурга ихтэй ...

2025 оны 10 сарын 01, 17 цаг 51 минут
”Ногоон гайхамшиг”-4 “Элсийг алт болгонсон” Өвөр Монголын эрч хүч

Цөл нь зөвхөн тэмээний хонхны дуун, ганцаардал байхаа больсон. Харин ...

2025 оны 10 сарын 01, 17 цаг 49 минут
2025 оны 10 сарын 01, 15 цаг 53 минут
Алтны үнэ дахин түүхэн дээд үзүүлэлтэд хүрчээ

  ЛОНДОН, 2025 оны есдүгээр сарын ...

2025 оны 10 сарын 01, 11 цаг 24 минут
Хятад-Монголын хэвлэл мэдээллийн 15 дахь форум өндөрлөв

”Хиймэл оюун ухааны эрин үе дэх Хятад, Монголын хэвлэл мэдээллийн ...

2025 оны 10 сарын 01, 08 цаг 36 минут
2025 оны 10 сарын 01, 08 цаг 30 минут
Brent газрын тосны үнэ сүүлийн хоёр сарын хугацаанд анх удаа 70 ам.доллар давлаа

  Лондоны түүхий эдийн бирж дээр газрын тосны жишиг үнэ баррель нь ...

2025 оны 09 сарын 30, 10 цаг 23 минут
2025 оны 09 сарын 29, 10 цаг 09 минут
2025 оны 09 сарын 25, 18 цаг 08 минут
Г.Эрдэнэтуяа: Эдийн засгийг солонгоруулахын тулд газрын ховор элементээ ашиглах нь зөв

  Төрийн ордонд болж буй Халзанбүргэтэй орд газрын ашиглалт, байгаль ...

2025 оны 09 сарын 25, 12 цаг 58 минут
2025 оны 09 сарын 24, 10 цаг 23 минут
Хөвчийн олон улсын цөлжилттэй тэмцэх Х форум өндөрлөв

ӨМӨЗО-ны Ордос хотод хоёр өдөр үргэлжилсэн Хөвчийн олон улсын цөлжилттэй ...

2025 оны 09 сарын 23, 19 цаг 07 минут
”Хятадын киноны долоо хоног” Улаанбаатарт нээлтээ хийлээ

"Хятадын кино долоо хоног" 09-р сарын 15-нд Улаанбаатар хотноо нээлтээ ...

2025 оны 09 сарын 23, 19 цаг 04 минут
Хөвчийн олон улсын цөлжилттэй тэмцэх X форум нээлтээ хийлээ

Хөвчийн олон улсын цөлжилттэй тэмцэх X форум нээлтээ хийлээ   ...

2025 оны 09 сарын 23, 18 цаг 59 минут
Ж.Оджаргал: Тавантолгойн ордын өрөм нь Зүүн, Баруун Цанхи

  Засгийн газраас стратегийн орд дахь төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээг ...

2025 оны 09 сарын 23, 13 цаг 03 минут
Гашуунсухайтын төмөр замын хил холболтын гэрээг шалгах УИХ-ын түр хороо байгуулна

  УИХ-ын гишүүн Ж.Баярмаа, Д.Ганбат нар Гашуунсухайтын төмөр замын ...

2025 оны 09 сарын 23, 09 цаг 48 минут
БНСУ-тай газрын ховор элементийн чиглэлд хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлнэ

  Монгол Улсын Аж үйлдвэр, эрдэс баялгийн яам, Эдийн засаг хөгжлийн ...

2025 оны 09 сарын 23, 09 цаг 47 минут
Аархах арвин нөөцөөрөө бус, ашиглах таатай нөхцөлөөрөө хөрөнгө оруулагчдыг татаасай

  - Гурван сая тн-ын нөөцөөр 3.5 сая иргэнээ сайхан амьдруулах ...

2025 оны 09 сарын 23, 09 цаг 45 минут
http://www.ord.mn

Санал асуулга

Тавантолгойн хувьцааг иргэдэд бэлнээр тараах нь зөв үү?

Зөв
Буруу
Мэдэхгүй

 
Ханшийн мэдээ
Гадаад хувьцаа
Нью йоркын хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
BHP Billiton
Ivanhoe Mines
90.53
23.3
1.44
0.00
Австралийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
General Mining Corp
Aspire Mining Limited
0.145
0.52
0.00
-0.02
Лондонгийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
Petro Matd Limited
polo Resources Limited
123.5
5.4
0.00
0.02
Хонконгийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
Mongolian Mining Corporation
Mongolia Energy
9.59
1.14
0.00
-0.06
Торонтогийн хөрөнгийн бирж
 
Шинэ бүтээл

“Этик” продакшны залуус "улсын нууц"-ыг сөхлөө
Металлын ханшийн мэдээ
Нүүрсний ханшийн мэдээ
Уул уурхайн ТОП 25 компани