Өнгөрсөн оны хавар зүүн гурван аймагт ихээхэн хэмжээний хээрийн түймэр гарч, есөн хүн түлэгдэн, 8000 орчим мал хорогдож, 6.5 сая га газар хуйхлагдсан. Тэр жил ой хээрийн түймэр 354 удаа дэгдсэн бол энэ хавар мөн л энд тэнд түймрийн утаа суунаглан, мал, амьтад хамар хатгах юмгүй болоод байна. Ой, хээрийн түймрийн 95-98 хувь нь хүний буруугаас болж гардаг гэж албаныхан хэлдэг. Тиймээс ухамсарт хүмүүн бид л анхаарал болгоомжтой байж, байгаль эхээ хайрлан хамгаалж чадвал ой, хээрийн түймрийг багасах, гаргахгүй байх хамгийн том нөхцөл бүрдэх юм. Хуурай өвс наранд хэт халах, аянга буухаас өөрөөр байгаль өөрийгөө галдан шатаадаггүй.

Харин бид л шашны янз бүрийн зан үйл хийх, түлсэн гал, асаасан шүдэнз, татсан тамхины гал, цог нурмаа бүрэн унтраалгүй орхих, ил задгай гал түлэх зэргээр түймэр тавьсаар байна. Тодруулбал, өнгөрсөн гуравдугаар сарын 30-нд Богд хан уул Богины аманд хээрийн түймэр гарч, 0.5 га газар шатсан. Гал гарсан шалтгаан нь шашны зан үйл хийж байсан хүн дээл, хувцсаа шатааснаас үүдэлтэй байж.

Мөн талийгаачийн хойноос зул өргөн орхисноос гал алдах тохиолдол цөөнгүй. ОБЕГ болон цагдаагийн байгууллагаас ил задгай гал гаргахгүй байхыг анхааруулдаг ч ийм үйлдэл багасдаггүй гэнэ. Энэ оны эхний улиралд цагдаагийн байгууллагад ой, хээрийн түймэртэй холбоотой 11 хэрэг бүртгэгдсэний наймынх нь эзнийг тогтоогоод байгаа аж. Уржигдар л гэхэд Архангай аймгийн Ихтамир сумын Шар хавтгай гэдэг газарт ойн түймэр гарав.

ОБЕГ-аас түймрийг хохирол багатай, шуурхай унтраах зорилгоор төв, орон нутгийн Онцгой байдлын газар, хэлтсийн дарга нарт заавар, зөвлөмж өгч байгаа юм. Өнгөрсөн онд онцгой байдлын хан парк шинэчлэл хийж, гал унтраах зориулалтын автомашин, багаж төхөөрөмж чамлахааргүй болсон. Гэвч стандартын дагуу байх ёстой гал унтраах автомашины хангалт улсын хэмжээнд ердөө 55 хувьтай байна.

Ой, хээрийн түймрийн үед манай гал сөнөөгчдөд дутагддаг зүйл нь хүнд даацын автомашин гэдгийг онцгойгийнхон хэлж байна. Ялангуяа, ойн түймрийн үед шатсан модыг автоматаар зүсэж, зөөх техник төхөөрөмж хэрэгтэй байдаг гэнэ. Тиймээс өнгөрсөн онд БХЯ байлдааны зориулалттай БМП маркийн зургаан хуягт тээвэрлэгч авч, дотор нь усан хөөрөг, шахуурга, гурван тонны багтаамжтай ус тээвэрлэх сав байрлуулан, ой, хээрийн түймэр унтраахад хэрэглэж байгаа юм.

Монголчлох маягаар бүтээсэн уг машинаа Хэнтий, Дорнод, Сүхбаатар аймагт хуваарилсан бол үлдсэнийг нь Сэлэнгэ, Хөвсгөлд хүргүүлэх юм байна. Бас нэг асуудал нь онцгой байдлын албанд нисдэг тэрэг байдаггүй нь морь, машин явах боломжгүй, өндөрлөг газарт гарсан түймэр унтраахад нэлээд хүндрэл учруулдаг гэнэ.

Түймэр гарахаас сэргийлэх аргыг хүн бүр мэддэг, мэддэгээ хэрэгжүүлдэг байвал бид ниргэсэн хойно хашгирахгүй шүү дээ. Оч үсрэхэд л түймэр дэгдэх хавар, намрын цагт ногоон бүс, хөдөө явахдаа анхаарал болгоомжтой байж, байгаль дэлхийгээ хайрлан хамгаалах нь хүн бүрийн үүрэг гэдгийг сануулахад илүүдэхгүй биз. Жил бүр ингэж хэдэн сая га газраа түймэрт тавиад туучихвал үр хойчдоо юу үлдээх вэ.

Ч.БОЛОРТУЯА

ИНФОГРАФИК

АЛБАНЫ ХҮНИЙ ҮГ

Г.Галбадрах: Гал унтраах автомашины хангалт улсын хэмжээнд

55 хувьтай байна

ОБЕГ-ын Гал түймэртэй тэмцэх газрын ахлах мэргэжилтэн, хошууч Г.Галбадрахаас ой, хээрийн түймрийн талаар тодрууллаа.

-Энэ хавар ой, хээрийн түймэр хэдэн удаа гарч, хэр хэмжээний хохирол учраад байна вэ. Өнгөрсөн оныхтой харьцуулахад харьцангүй цөөн гарсан гэх мэдээлэл байна.

-Одоогийн байдлаар таван аймгийн 13 суманд ой, хээрийн түймэр 17 удаа гараад байна. Хоёр нь ОХУ-аас хил даван орж ирсэн. Хилийн цэргийн застав болон онцгой байдлын алба хаагч, сум, орон нутгийн иргэд хамтран түймрийг унтраасан. Өнөөдрийн (дөрөвдүгээр сарын 12) байдлаар улсын хэмжээнд түймэр гараагүй байна. Он гарснаас хойш түймрийн улмаас дөрвөн гэр, нэг саравч шатаж, 120 мал хорогдсон. Өнгөрсөн оны өдийд улсын хэмжээнд 63 удаа түймэр гарсан. Үүнтэй харьцуулахад энэ хаврын түймрийн тоо дөрөв дахин цөөн байна. Гэхдээ хуурайшилт их байгаа учраас өнгөрсөн оныхоос ч олон түймэр гарахыг үгүйсгэхгүй.

-Ой, хээрийн түймэр өнгөрсөн оны мөн үеэс дөрөв дахин буурсан нь урьдчилан сэргийлэх ажил сайн хийсний үр дүн үү?

-Энэ өвөл цас ихтэй, хүйтэн байсан болохоор түймрийн гаралт, давтамж харьцангүй бага байна. Гэхдээ дөрөвдүгээр сард хуурайшилт их учир иргэд хөдөө явахдаа галын аюулгүй байдлыг хангах шаардлагатай. Мөн ОБЕГ-ын дэд даргын баталсан ой, хээрийн түймэр унтраах албаны бэлтгэл, бэлэн байдал, алба хаагчдын хувийн бэлтгэл хангуулах зорилготой удирдамжийн дагуу арга хэмжээ авч ажилласны үр дүн.

-Урьдчилан сэргийлэх ажлыг БОНХАЖЯ хариуцах үүрэгтэй ч онцгой байдлын алба хаагчид газар дээр нь очиж, түймрийг унтраадаг. Тиймээс танай байгууллага ой, хээрийн түймрээс сэргийлэх, цаг алдалгүй, хохирол багатай унтраахад хэрхэн анхаарч ажилладаг вэ?

-Улсын онцгой комиссын 2016 оны гуравдугаар сарын 10-ны "Ой, хээрийн түймрээс урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх зарим арга хэмжээний тухай” 01 тоот албан даалгавар гарсан. Үүний хүрээнд БОНХАЖЯ, БХЯ, ЦЕГ, ОБЕГ, бүх аймаг, сумын Засаг дарга нарт албан даалгавар хүргүүлсэн.

Үргэлжлэлийг ЭНДЭЭС уншина уу.