Манай улсын нутаг дэвсгэрт эрт дээр үеэс ашигт малтмалыг олборлон боловсруулж байсан түүхтэй боловч 1922 онд Налайхын уурхайг улсын мэдэлд авснаар орчин үеийн уул уурхайн салбарын үүсэл хөгжлийн эх суурь тавигдсан юм.

Уул уурхайн салбар нь өнгөрсөн хугацаанд эдийн засгийн тогтвортой өсөлтийн салшгүй нэгэн хүчин зүйл байж, эх орны хөгжил дэвшил, ард иргэдийн сайн сайхан амьдралын нэгэн баталгаа болж ирсэн гэдгийг тэмдэглэн хэлэхэд таатай байна.

Улс орны эдийн засагт уул уурхайн салбар нь чухал үүрэг гүйцэтгэж, энэхүү салбарын бүтээлч хамт олон бид 2017 онд экспортын нийт бүтээгдэхүүний 90 хувь, аж үйлдвэрийн нийт бүтээгдэхүүний 74 хувь, дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 22 хувь, гадаадын хөрөнгө оруулалтын 72 хувийг дангаараа бүрдүүлсэн бол 2018 онд эдийн засагт үзүүлэх нөлөө улам бүр нэмэгдэх хандлагатай байна.

Түүнчлэн дээрх эдийн засагт үзүүлж буй шууд нөлөөллөөс гадна шууд бус дам нөлөөлөлөөр дэд бүтэц, түлш, эрчим хүчний эрэлт хэрэгцээг нэмэгдүүлэхийн сацуу бусад өргөн хэрэглээний бараа бүтээгдэхүүний эрэлтэд асар их нөлөөг үзүүлж байна.  

Монгол Улсын Засгийн газраас уул уурхайн салбарыг урт хугацаанд тогтвортой хөгжүүлэх, эдийн засгийн өсөлтийг хангах, өрсөлдөх чадварыг нэмэгдүүлэх, улмаар түүхий эд бэлтгэгч орноос нэмүү өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч, экспортлогч орон болох зорилт тавин ажиллаж байна.

Цаашид бид Оюу толгой, Таван толгойн ордод түшиглэсэн томоохон бүтээн байгуулалт, хөрөнгө оруулалтын төслүүдийг амжилттай хэрэгжүүлж, улмаар Газрын тос боловсруулах үйлдвэр, Зэсийн баяжмал боловсруулах үйлдвэр, Нүүрснээс нийлэг байгалийн хий үйлдвэрлэх үйлдвэр, Хар төмөрлөгийн цогцолбор байгуулахаар төлөвлөн ажиллаж байна.

Энэ хүрээнд Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамнаас 2018 онд Тавантолгойн ордын нийгэм, эдийн засагт үзүүлэх үр өгөөжийг нэмэгдүүлэх зорилгоор "Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн хувьцааны тодорхой хэсгийг гадаад, дотоодын зах зээлд арилжиж, хөрөнгө босгох, дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтын төслүүдийг эрчимжүүлэх тухай асуудлыг Улсын Их хурлаар хэлэлцүүлж шийдвэрлүүллээ.

Мөн Газрын тос боловсруулах үйлдвэрийн шавыг тавьж, холбогдох дэд бүтцийн бүтээн байгуулалтын ажлуудыг хийж үндсэндээ дуусгаад байна. Төсөл хэрэгжсэнээр манай улс түлш шатахууныхаа хэрэглээг 100 хувь дотоодоос хангах, ажлын байр нэмэгдэх, улсын татварын орлого нэмэгдэх, гадагш урсах вальютын хэмжээ багасах зэрэг боломж бүрдэхийн зэрэгцээ түлш, шатахууны үнийг урт хугацаанд тогтвортой барих боломж бүрдэх юм.

Дээрх төслүүд хэрэгжсэнээр Уул уурхайн салбарын макро эдийн засгийн түвшинд үзүүлэх нөлөөлөл үлэмж хэмжээгээр нэмэгдэж, ард иргэдийн амьдралд эерэг нөлөө үзүүлэх нь дамжиггүй юм.

Цаашид Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамнаас бүтээн байгуулалтын төслүүдийг хэрэгжүүлэхийн зэрэгцээ салбарын техник, технологи хөгжилтэй уялдуулж, хөдөлмөр эрхэлж буй иргэн, ажилтны амь нас, эрүүл мэндийг сахин хамгаалах, үйлдвэрлэлийн осол, мэргэжлээс шалтгаалсан өвчин үүсч байгаа хүчин зүйл, шалтгааныг тогтоон ослын тохиолдлыг бууруулах, ажилтнуудын эрүүл мэндийг хамгаалах, тусламж үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг сайжруулах зорилгоор хүний эрүүл мэндэд анхаарал хандуулж ажиллах болно.

Хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагаа, эрүүл ахуйг хангах менежментээ боловсронгуй болгох, эрдэм шинжилгээний ажлын өгөөжийг дээшлүүлж үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх, улмаар, зах зээлийн эдийн засгийн механизмуудыг сайтар ашиглах нь хөгжил дэвшилд хүргэх түлхүүр нь билээ.

Манай уурхайчид эх орныхоо газрын баялгийг хаягдалгүй бүрэн ашиглах, үйлдвэрлэлийн үр ашгийг дээшлүүлэн чанартай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, байгаль, орчноо хамгаалж үйлдвэрлэлийн явцад эвдэрсэн газраа нөхөн сэргээх, дэлхийн хөгжлийн чиг хандлагыг мэдэрч санаачлагатай ажиллана гэдэгт итгэж байна.

Уурхайчин та бүхэнд болон та бүхний ар гэр, хамт олонд ойн баярын өдрийг тохиолдуулан аз жаргал, амжилт бүтээл, эрүүл энхийг хүсэн ерөөе

МОНГОЛ УЛСЫН ИХ ХУРЛЫН ГИШҮҮН,

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ГИШҮҮН,

УУЛ УУРХАЙ, ХҮНД ҮЙЛДВЭРИЙН САЙД

Д.СУМЪЯАБАЗАР