Тодруулбал, Үндэсний баялаг бүтээгчид болох Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр ХК, "Кью Эс Си” ХХК, "Пик Девелопмент” ХХК гэсэн гурван компани хамгийн анх удаа аль нэг гадны компанийн тусламжгүйгээр өөрсдийн дотоод нөөц бололцоо, машин техник, хүн хүчээ ашиглан 102 км зам барихаар болжээ. Тэд өнгөрөгч Ням гарагт шаваа тавилаа. Сэлэнгэ аймгийн Дулаанхаан өртөөнөөс Хүдэр сум хүртэл тавигдах энэхүү авто замын ажилд нэг ч хятад, солонгос, англи, америк хүн оролцохгүй. 

Зам ангид ажиллах залуус, инженер, том машины жолооч гээд бүх ажилчид нь монгол. Тэр тусмаа орон нутагт 600 ажлын байр бий болгоно гэдгээрээ энэ бүтээн байгуулалт сэлэнгэчүүдийн хувьд хүсч хүлээж байсан томоохон бүтээн байгуулалт болох нь ээ. Замын ажилд шаардагдах хөрөнгийг "Кью Эс Си” компани гаргахаар болж Аж үйлдвэрийн яамтай концессийн гэрээ байгуулсан байна. Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр ХК, "Пик Девелопмент” ХХК энэхүү хамтын бүтээн байгуулалтад техник тоног төхөөрөмж, ажилчдынхаа ажлын байрыг нь хадгалж үлдэх байдлаар хамтарч байгаа аж. 

Өөрөөр хэлбэл, төр, хувийн хэвшлийн хамтын оролцоотой замыг барина гэсэн үг. Сэлэнгэ аймгийн энэхүү бүс нутаг нь Жавхлант, Ерөө, Хүдэр сумын нийт 10 гаруй мянга орчим хүн амтай, газар тариалан хөдөө аж ахуй, уул уурхай, үйлдвэрлэлийн томоохон бүс нутаг бөгөөд Хүдэр сумын байгалийн үзэсгэлэн төгөлдөр бүс нутаг, Ерөөгийн халуун рашааныг түшиглэн аялал жуулчлал хөгжих боломжтой юм. Сэлэнгэ аймаг руугаа явах гэж гурван цаг шороон замаар манаргаж байсан 10 мянган иргэний аж амьдралд зам хөгжил дагуулж ирэх нь дамжиггүй.

Тиймээс энэ том бүтээн байгуулалтын ажлыг үндэсний гурван компани 24 сарын хугацаанд барьж улсад хүлээлгэн өгөх амлалт өгсөн юм. Аж үйлдвэрийн сайдын эрхлэх асуудлын хүрээнд концессийн асуудал багтдаг. Хувийн хэвшлийн нөөц бололцоог ашиглаж зам гүүр, барилга байшин барих том ажлыг хариуцаж буй хүний хувьд Аж үйлдвэрийн сайд Д.Эрдэнэбат шав тавих ёслолд оролцлоо.

Хамгийн анх удаа үндэсний компаниуд нэгдэж зам тавих гэж байгаа учраас ач холбогдол өгч заавал өөрийн биеэр ирэхийг хүссэн гэдгээ хэлсэн үгэндээ онцоллоо. Тэрбээр, шав тавих ёслолыг нээхдээ "Засгийн газар, Аж үйлдвэрийн яам Сэлэнгэ аймгийн төмөрлөгийн уул уурхай, хөдөө аж ахуй, газар тариалан зэрэг стратегийн чухал ач холбогдолтой бараа бүтээгдэхүүний энэ чухал бүс нутагт зам тавих шийдвэрийг саяхан Концессийн гэрээгээр шийдлээ. 

Эдийн засгийн байдал хэцүү байгаа гэдэг ч хүндийг хүнд гэхгүй, бэрхийг бэрх гэхгүй салбарынхаа ирээдүйн хөгжлийн төлөө уул уурхайн салбарынхан чармайж явна. Дэд бүтцээ шийдэхгүйгээр бид аж үйлдвэрийг хөгжүүлэх тухай яриад хэрэггүй юм” гэв. 

1990 оны үед нийгэм өөрчлөгдсөнөөс хойш Ерөө, Хүдэр зэрэг сумдын газар нутгийг дайрах орон нутгийн замд хөрөнгө оруулалт маш бага хийгдэж байсантай холбоотой замын эвдрэл угаагдал ихээр бий болжээ. Энэ хүндэрлийг үндэсний бүтээн байгуулалтын хүрээнд шийдэж, Хүдэрчүүдийн хүсч хүлээж байсан том бүтээн байгуулалт төр хувийн хэвшлийн хамтын оролцоотой хийгдэж байгаад Аймгийн Засаг дарга С.Бүрэнбат баяртай байна хэмээгээд Сэлэнгэ нутгаас УИХ-д сууж буй гурван гишүүндээ талархал илэрхийлсэн юм.

Тэрбээр, "Өнөөдөр бол сэлэнгэчүүдийн хувьд тун чухал үйл явдал болж байна. Сүүлийн олон удаагийн уулзалтаас хамгийн сэтгэл зовоосон, нутгийн иргэдтэй уулзах бүрт шаарддаг байсан зүйл бол энэ замын ажил. 400 гаруй хүний захидал хүртэл ирж байсан. Тэр захиаг Аж үйлдвэрийн яам, тойргоос сонгогдсон гишүүддээ явуулсан. Үнэхээр хурдан хугацаанд шийдвэр гаргасан хүмүүстэй баярлалаа.

Тэр тусмаа сэлэнгэ нутгийн хүү Д.Эрдэнэбат сайд, тойргоос сонгогдсон хоёр гишүүндээ баярлалаа. 2012 оноос хойш манай аймаг олон том бүтээн байгуулалтыг хүлээж авч байна. Хушаатын төмөр бетон гүүр, Сүхбаатар хотод хийгдэж буй инженерийн байгууламж, тун удахгүй концессийн гэрээгээр баригдах Түшиг сум хүртэлх засмал замын ажил зэрэг дурьдаад байвал олон бүтээн байгуулалт хийгдэх гэж байна. Сэлэнгэчүүдийн бүтээлч сэтгэлийг дэмжиж буй та бүхэндээ баярлалаа” гэсэн юм. Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр Ерөө хүртэл тавигдсан төмөр замыг мөн өөрсдөө бүтээж босгосон бөгөөд тун удахгүй монголчуудын өөрсдийнх нь тавьсан төмөр замаар хүнд үйлдвэрлэлийн бараа бүтээгдэхүүнийг зах зээлд гаргах боломж бүрдэх нь ээ.

Сэлэнгэ аймгийг таван бүс гэж үзвэл, жижиг дунд үйлдвэрлэл төгс утгаар хөгжих Ерөөгийн бүсэд төмөр зам, засмал зам яах аргагүй хэрэгтэй байгааг нутгийн иргэд талархан хүлээж авсан юм. Зовлон жаргал бүхэнд маань энэ зам тусаа өгнө. Бид өвчтөн аваад л гурван цаг давхиж байж аймагтаа очдог байсан. Одоо бол 40 минут л явах нь. Энэ сайхан бүтээн байгуулалтыг эхлүүлсэн хүмүүсийн аян зам нь өлзийтэй байж.

Сүүн зам тосон зам байг гэсэн сайхан ерөөлийг танай сониноор дамжуулан хэлмээр байна хэмээн Ерөө сумын Дамжуулах сүлжээ компанийн шуурхай үйлчилгээний монитор П.Базардарь сэтгэгдлээ хуваалцлаа. Зам тавих компаниуд 24 сарын хугацааг хангалттай гэж үзэж байгаа бөгөөд өвөл цас орох хүртэл бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаж замын далангаа тавиад хавар дөнгөж эхэлмэгц хучилтын ажилдаа орно гэв. Үндэсний бүтээн байгуулагчдын эхлүүлж буй замын ажлын  талаар зочдын сэтгэгдлийг сонслоо.

Б.Өнөртогтох