Ord.mn | Mongolian Mining
| English |  Mobile |  Rss

С.Содномдорж: Үүрэг нуурт үлэмж биет хоёр удаа үзэгдсэн

“Хүй омог” ТББ-ын тэргүүн, хуульч, өмгөөлөгч С.Содномдоржтой Увс аймгийн Үүрэг нууранд илэрсэн үл мэдэгдэх үлэмж биет ийн талаар ярилцлаа.

-Увс аймгийн Үүрэг нуурт та ямар амьтан харсан юм бэ?

-Энэ нь 2017 оны есдүгээр сарын 16-ны өдөр байсан. Орой нар жаргах үед би нуурын эрэг орчим машины хэмжээтэй том хар зүйл харсан. Би машин байна гэж бодон хэсэг хугацааны дараа дахин хартал машин байхгүй харин усны мандалд завь хөвж буй мэт урт хар зүйл харагдсан. Хэсэг ажиглаад хартал уг биет чиглэлээ өөрчлөн хагас эргэх хөдөлгөөн хийсэн. Улмаар алгуурхан нуурын эргээс төв хэсэг рүү холдон цаашилсан. Энэ үед л би уг биетийг яах аргагүй амьтан байна гэдгийг ойлгож камераа авчирч бичлэг хийж эхэлсэн. Анх эргээс ойролцоогоор 250 метрийн зайнаас бичлэг хийж эхэлсэн. Илүү ойртож харахын тулд нуурын эрэг рүү гүйхэд уг амьтан ч нэлээд холдож харанхуй бүрийгээс болж үргэлжлүүлэн бичлэг хийх боломжгүй болсон. Тэгээд хотод ирээд авсан бичлэгээ гавьяат палентологич Дашзэвэг гуайн хүүтэй уулзаж үзүүлсэн юм. Тэрээр энэ нутагт эрт үед далай байж байгаад хуваагдсан бөгөөд тэр үеийн амьтад үлдсэн байх магадлалтай гэж ярьсан юм. Мэдээж ганц энэ бичлэгээр эрдэмтэн судлаачдын  сонирхлыг татаж чадахгүй учраас өөрийн харсан зүйлийг дахин харж, амьтныг бүтнээр нь дүрсжүүлэн авч баттай нотлох баримтуудыг цуглуулахын тулд ховор амьтан олж илрүүлэн, судлах, хамгаалах чиглэлээр “Хүй омог” төрийн бус байгууллагыг байгуулан энэ амьтныг судлан, илрүүлэхийг зорин тасралтгүй гурван жил үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

-Хэр том амьтан байсан бэ. Ямар учиртай юм бол?

-Анх харснаар 7-8 метрийн урттай харагдсан. Усны мандал дээр ил гарч ирсэн хэсэг нь нэг метр орчим байсан. Эрэг дээр ил харагдсан байдал нь бол нүдэн баримжаагаар том оврын жийпний хэмжээтэй байсан юм. Нарны жаргалтын туяа над руу тусаж байсан учраас уг биет нь бичлэгт хар өнгөтэй үзэгдсэн. Зүйрлэж хэлбэл матрын нуруу шиг яг л усны үлэмж биет амьтны сэрвээ мэт харагдаж байсан. Нутгийн иргэдийн ярьж байгаагаар энэ нууранд хамгийн томдоо тохой гарантай загас л байдаг гэсэн. Үүрэг нууранд загасны нөөц тогтоох зорилгоор хийсэн судалгаагаар ч тийм том хэмжээтэй загас тогтоогүй юм билээ. Тиймээс энэ нь загас байх боломжгүй. Харин нутгийн хүмүүс энэ нуурыг эзэнтэй, нууранд нь “Хөх Бух” нэрт үлэмж биет амьтан байдаг гэх аман яриа хэдэн зуун жилийн турш ам дамжиж ирсэн юм билээ. Энэ амьтныг харсан гэх иргэд байх ч судалгааны явцад иргэдтэй ярилцлага хийж энэ амьтны талаарх бүх домог түүхийг олж мэдсэн. Хамгийн сонирхолтой нь хааяа нуурнаас яг бух урамдаж байгаа юм шиг хүнгэнэсэн дуу гардаг гэсэн. Ингэж урамдахад тэр жил өнөтэй сайхан өвөл болж нуурын ойролцоо буусан айлуудын мал их сайхан өсдөг байна. Энэ дуу гарахад ойролцоох айлын үхрүүд мөөрөлдөн гүйлдэж нуурын захад очин газар малтаж бөөгнөрөхийг харсан хүмүүс нь мөн ярьж байсан. Эдгээрээс үзвэл домог гэх энэ амьтан нь бодит. Түүгээр ч зогсохгүй түүнийг нь би камерт буулгаж авсан бөгөөд миний хажууд нутгийн найман хүн энэ зүйлийг мөн харсан.

-Та гурван жилийн турш судалгаа хийсэн гэлээ. Судалгааны явцад энэ амьтныг дахин харсан уу? 

-Мэдээж өөрийн нүдээр хараагүй хүмүүс миний харсан зүйлд тэр бүү хэл бичлэгт буусан дүрсэд итгэх хүн цөөн байсан. Гэсэн ч дахин харах хүсэлдээ хөтлөгдөн баг бүрдүүлж тэр оныхоо аравдугаар сараас хойш тасралтгүй, жилийн дөрвөн улиралд Үүрэг нууран дээр ирж ажиглалт, тандалт судалгаа хийсний үр дүнд байгаль эх надад “Хөх Бух” үлэмж биет амьтныг 3-4 удаа харах боломж өгсөн. Энэ боломжийг ашиглан тухай бүрт нь үйл явцыг дүрс бичлэгээр удаа дараа баримтжуулан авч чадсан. Гэхдээ яг өмнөх шигээ бүтэн биеэрээ харагдаагүй ч сэрвээ хэсэг нь усны мандалд давалгаа үүсгэн цухуйж байгаа нь харагдсан. Домог ярианд “Хөх Бух” буюу нуурын эзнийг жаранд нэг удаа ил гарч ирдэг гэх яриа бий. 

-Та эрдэмтэн судлаачтай энэ талаар ярил­цаж үзсэн үү. Тэдэн­тэй хамтарч ажиллах талаар ямар бодолтой байна вэ. Соёлын яамтай ч боллоо шүү дээ?

-Би загас судлаач Б.Мэндсайхан гуайтай уулзаж бичлэгээ үзүүлсэн. Тухайн үед их сонирхож байсан. Мэндсайхан гуай өөрөө тэр нууранд гурван удаа очсон юм билээ. Мөн зарим нэг судлаачтай уулзсан. Тэгээд тэдний сонирхлыг татъя гавэл өөрөө эхлээд энэ амьтны бүтэн биеийн дүрсийг бичлэгт буулгах хэрэгтэй юм байна гэдгийг ойлгосон. Гэвч энэ нь эх газрын амьтадтай адилгүй л дээ. Нуурын эрэг дээр бүтнээрээ гарч ирэхээс бусдаар бүтэн биеийнх нь зургийг авна гэдэг тийм ч амар зүйл биш. Техник тоног төхөөрөмж, судалгаанд зарцуулах цаг, хүн хүч гээд шаардагдах зүйл их байна. Тиймээс би цаашдынхаа судалгаандаа Монгол эрдэмтэн судлаачид, мэргэжилтэн, залуучуудыг нэгдэж хамтран ажиллаасай гэж чин сэтгэлээсээ хүсч байгаа юм.

Саяхан ОХУ-ын зохиолч, олон нийтийн зүтгэлтэн Игорь Гришин Хяргас нуурыг 2010 оноос хойш судлаад одоо үеийн аварга загасны өмнөх төрлийн аварга загас байх магадлал өндөртэй байна гэдгийг сая зарлачихлаа. Нэлээн том хайгуулын баг оруулна, энэ дэлхийг донсолгоно гэсэн мэдээлэл хийсэн.

Үүрэг нуур болон Хяргас нуурын хоорондын зай 153 км. Миний бие өөрсдийн судалгаанд үндэслэн Үүрэг нуурт магадгүй Хяргас нуурт илэрсэн гэх амьтантай насжилтаараа ижил төстэй галвын үеийн шинэ төрөл зүйлийн амьтан байх өндөр магадлалтай гэж үзэж байгаа юм. Бүрэн судалж чадвал дэлхийн хэмжээнд том нээлт болно.

Оросын эрдэмтэн манай Хяргас нуурыг судлаад дэлхий нийтэд цацаж байхад манайхан ч гэсэн өөрсдийн баг гаргаад нутаг орноо яагаад судалж болохгүй гэж. Улс эх орныхоо талаар гадаадынхнаас илүү өөрсдөө сайн мэддэг төдийгүй мэдсэн зүйлээ судалж бусдад таниулан, хамгаалж чаддаг байх хэрэгтэй гэж хувьдаа бодож явдаг. 

Нэгэнт эхлүүлсэн судалгаагаа орхих бодол байхгүй. Монгол Улсын төр, засаг, эрдэмтэн судлаачид, бусад мэргэжилтэн болон ард иргэддээ хандаж хэлэхэд Увс аймгийн Сагил сумын Үүрэг нууранд эртний галвын үеийн судлагдаагүй үлэмж биет усны амьтан байна. Энэ амьтны тайван байдлыг алдагдуулалгүй зөв зохистой судалгаа хийж, олон нийтэд таниулах, хамгаалалтад авахад Монголын төр, засаг, эрдэмтэн судлаачид та бүхэнтэйгээ хамтран ажиллах хүсэлтэй байна. Тиймдээ ч энэ мэдээллийг мэдэх ёстой хүмүүс нь олж хараасай гэж бодсны үндсэн дээр энэ ярилцлагыг өгсөн юм. Хэрэв би шинэ утас бүтээсэн бол миний өмч. Харин байгаль өөрөө бүтээгээд тавьсан энэ амьтан бол бидний том өв. Өв соёлоо бид хайрлан хамгаалах ёстой.   

Р.Оюун

Эх сурвалж: "Зууны мэдээ" сонин

 

С.Содномдорж: Үүрэг нуурт үлэмж биет хоёр удаа үзэгдсэн
Та Like дарж уул уурхайн мэдээллийг өдөр болгон facebook-ээр дамжуулан авах боломжтой


URL


АНХААРУУЛГА: Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд Ord.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдлийг админ устгах эрхтэй. Сэтгэгдэлтэй холбоотой санал гомдлыг 7711-0505 утсаар хүлээн авна.

Сэтгэгдлүүд:

Сэтгэгдэл нэмэх
Шинэ мэдээ
Чанарын баталгаатай Өвөр Монгол-3

2023 онд Өвөр Монгол орны үр тариа, мах, сүүний гарц бүгд дээд ...

Өнөөдөр, 13:08
Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр 2023 онд 40 тэрбум төгрөгийн цэвэр ашигтай ажиллажээ

    Улсын Их Хурлын Үйлдвэржилтийн бодлогын байнгын ...

Өнөөдөр, 11:51
“Оюутолгой“-н ажилчид цалинг нь хасаж байгааг эсэргүүцлээ

 "Оюутолгой” ХХК-ийн ажилчид цалинтай холбоотой асуудлаар мэдээлэл ...

Өчигдөр, 20:23
Нээлттэй Өвөр Монгол- 4

2023 онд Өвөр Монголын боомтуудын ачаа тээврийн хэмжээ 100 сая ...

Өчигдөр, 19:14
Ногоон Өвөр Монгол- 5

2023 оны 6-р сараас хойш Өвөр Монгол хоногт дунджаар 43000 ...

Өчигдөр, 16:11
Үзэсгэлэнт Өвөр Монгол- 6

Нарийн сайхан зурж, уран сайхан бүтээсэн бас нэгэн нэрийн хуудас бол ...

Өчигдөр, 13:47
Goldman Sachs: Зэсийн ханш энэ онд 10 мянган доллар, 2025 онд 12 мянган доллар болно

 Зэсийн үнэ өсөх хандлагатай байгаа нь зах зээлийн өөдрөг үзлийг бий ...

Өчигдөр, 11:25
“Эрдэнэс Тавантолгой“ ХК-ийн ордын нөөцийг 8.1 тэрбум тонноор баталлаа

 "Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ийн хайгуулын ажлын үр дүнгийн тайланг ...

2024 оны 03 сарын 27, 19 цаг 44 минут
ТОДРУУЛГА: 1072 хувьцааны ногдол ашгийг санхүүгийн тайланг хянаж дууссан даруйд олгож эхэлнэ

 "Эрдэнэс Тавантолгой" ХК-ийн 1072 хувьцааны ногдол ашгийг энэ сарын ...

2024 оны 03 сарын 27, 10 цаг 50 минут
2024 оны 03 сарын 26, 14 цаг 47 минут
2024 оны 03 сарын 25, 15 цаг 49 минут
2024 оны 03 сарын 25, 14 цаг 55 минут
Асгатын мөнгөний ордыг судалсан тайланг хүлээлгэн өгчээ

 2019 оны нэгдүгээр сарын 7-нд Засгийн газрын шийдвэрээр Асгатын ...

2024 оны 03 сарын 22, 20 цаг 23 минут
Хятадын нүүрсний зах зээлээр сонин юутай

 БНХАУ-ын эрчим хүчний нүүрсний гарц анх удаагаа буурсан талаар эх ...

2024 оны 03 сарын 22, 20 цаг 18 минут
"Хүнсний ногооны үр нийлүүлэх" тендер шалгаруулалт зарлагдлаа

ТЕНДЕРИЙН УРИЛГА   Захиалагч: Хүнсний ногооны үйлдвэрлэл ба ...

2024 оны 03 сарын 22, 19 цаг 38 минут
Энэ парламент, Засгийн газар Францын талтай ураны хөрөнгө оруулалтын гэрээг хийж амжихгүй болжээ

 Ураны хөрөнгө оруулалтын гэрээг өнгөрсөн оны сүүлээр батална гэж ...

2024 оны 03 сарын 22, 16 цаг 44 минут
Шингэрүүлсэн хийн экспортыг зогсоох Байдены шийдвэрийг эсэргүүцжээ

 НЬЮ-ЙОРК, 2024 оны гуравдугаар сарын 22 /TASS/. Байгалийн ...

2024 оны 03 сарын 22, 16 цаг 39 минут
"Эрдэнэс Тавантолгой" ХК Мандал боомтоор нүүрс борлуулах арилжааг эхлүүллээ

 "Эрдэнэс Тавантолгой” ХК өнөөдөр /2024.03.19/ Монголын Хөрөнгийн ...

2024 оны 03 сарын 22, 15 цаг 58 минут
“Петро Чайна Дачин Тамсаг“ ХХК нь химийн хорт болон аюултай бодис ашигласан нь тогтоогдлоо

/2024.03.22/: БОАЖ-ын Сайд Б.Бат-Эрдэнэ 2023 оны 11 дүгээр сарын 2-ны өдөр ...

2024 оны 03 сарын 22, 15 цаг 16 минут
Зэсийн баяжмалын биржийн арилжааны талаар хэлэлцлээ

 Байгалийн баялгийн үр өгөөжийг нэмэгдүүлэх, иргэд олон нийтэд ...

2024 оны 03 сарын 22, 12 цаг 26 минут
“Rio Tinto” Аргентин дахь литийн төсөлдөө $350 саяын хөрөнгө оруулна

      "Rio Tinto” компани "Rincon” үйлдвэрийг 2022 онд ...

2024 оны 03 сарын 21, 15 цаг 50 минут
Зэсийн үнэ Шанхайн биржид тонн нь 70.460 юань буюу 9.796 ам.долларт хүрэв

 Дэлхийн гео эдийн засаг дахь хамгийн том өрсөлдөөнт зах зээл гэгдэх ...

2024 оны 03 сарын 21, 13 цаг 40 минут
Зөөвч-Овоо ураны орд “Уршиггүй уул уурхай”-н төсөл мөн үү?

 Монгол дахь Америкийн худалдааны танхим /АмЧам/-аас өчигдөр ...

2024 оны 03 сарын 21, 13 цаг 39 минут
Эрдэмтэд дэлхий дээрх хамгийн хөгшин ойг олжээ

 Их Британийн баруун өмнөд эрэг дээрх байцаас дэлхийн хамгийн хөгшин ...

2024 оны 03 сарын 20, 16 цаг 19 минут
Н.ЭНХБАЯР: Монгол Улс 3 жилийн дараа нүүрсээ зарж “ЧАДАХГҮЙ“

 Нүүрс, зэс, алт, төмрийн хүдэр зэрэг гарын арван хуруунд багтах ...

2024 оны 03 сарын 20, 16 цаг 00 минут
С.Наранцогт: Аудитын газар баталгаажуулсан даруйд 1,072 хувьцааны ногдол ашиг тараах процесс эхэлнэ

 "Эрдэнэс Тавантолгой” ХК-ны 2023 оны ногдол ашгийг энэ сарын сүүл ...

2024 оны 03 сарын 20, 15 цаг 21 минут
Х.АЛТАЙ: Монгол Улс зэсийн томоохон тоглогч болно

 Энэ онд Монголын хөрөнгийн биржээр дамжуулан зэсийг арилжаалахаар ...

2024 оны 03 сарын 20, 11 цаг 08 минут
2024 оны 03 сарын 15, 13 цаг 05 минут
Монголын нүүрс хятадуудад гологдож, бид гол худалдан авагчаа алдахдаа тулсан уу

 Өдөрт хэдэн зуун тонноороо урд хөршийн хил давдаг Монголын нүүрс ...

2024 оны 03 сарын 15, 13 цаг 03 минут
2024 оны 03 сарын 15, 13 цаг 00 минут
ТАСС: ОХУ Монголд бага оврын атомын цахилгаан станц барина

 ОХУ-ын цөмийн зэвсгийн "Росатом" корпорац жижиг оврын атомын ...

2024 оны 03 сарын 14, 23 цаг 11 минут
Монгол Улс ураны салбарт хоёр дахь Казакстан болж чадах уу

  Ураны салбарт томоохон байр суурь эзлэх Казакстан ч манай улстай ...

2024 оны 03 сарын 14, 22 цаг 22 минут
2024 оны 03 сарын 14, 19 цаг 25 минут
ОХУ нефтийн экспортоос Украины дайны өмнөх үеийнхээс ч илүү их ашиг олжээ

 Орос нефтийн экспортоос Украины дайны өмнөх орлогоос илүү их ашиг ...

2024 оны 03 сарын 14, 15 цаг 05 минут
Дэлхийн хийн эрэлт нэмэгдэнэ

 АНКАРА, 2024 оны гуравдугаар сарын 14 /Anadolu/. Дэлхийн ...

2024 оны 03 сарын 14, 14 цаг 31 минут
Дэлхийн хийн эрэлт нэмэгдэнэ

    Дэлхийн байгалийн хийн эрэлт 2050 онд 2022 ...

2024 оны 03 сарын 14, 14 цаг 16 минут
Тараасан ордуудаа “хураах”-гүйгээр баялгийн сан бүрдэх үү?

 Ер нь бол ингэхгүйгээр Баялгийн сан бүрдэхгүй. "Өрөм”-өө тэдэнд ...

2024 оны 03 сарын 14, 11 цаг 46 минут
Суга татуулсан стратегийн ордуудын бас нэг жишээ: ЦАГААН СУВАРГЫН ОРД

 Дорноговь аймгийн Мандах сумаас баруун урагш 75 км зайд 132.39 га ...

2024 оны 03 сарын 14, 11 цаг 38 минут
Ганцхан жишээ: Тавантолгойн ордын "өрөм"-ийг ингэж хамсан

      Тавантолгойн нүүрсний орд газар нь ...

2024 оны 03 сарын 14, 08 цаг 24 минут
БНХАУ-ын нүүрсний уурхайнуудад гарсан ослын улмаас 12 хүн амь эрсдэв

      БНХАУ-д өнгөрсөн онд уурхайн ослоор амиа алдагсдын ...

2024 оны 03 сарын 13, 14 цаг 37 минут
Францын их, дээд сургуульд 10 оюутныг тэтгэлгээр суралцуулна

      Боловсрол, Шинжлэх ухааны яам, Бүгд Найрамдах ...

2024 оны 03 сарын 13, 14 цаг 31 минут
Оросын нүүрсний салбар олборлолт, экспортоо БАРЬЖ ЧАДАХ уу?

 Оросын Засгийн газар нүүрсний экспортын татварыг сэргээгээд байна. ...

2024 оны 03 сарын 13, 14 цаг 02 минут
Хятад Улс таримал ойн талбайгаараа дэлхийд тэргүүлж байна

Үндэсний ногоон байгууламжийн хорооны нийтэлсэн "Хятадын газар нутгийг ...

2024 оны 03 сарын 12, 14 цаг 43 минут
Энэтхэг улс зэсийн салбарт хамтран ажиллахаа илэрхийлжээ

 Энэтхэг Улс Монгол Улстай зэсийн салбарт хамтран ажиллахаа ...

2024 оны 03 сарын 12, 10 цаг 45 минут
Ахмадуудад гэрийн асрамж үйлчилгээ авах боломж бүрдүүлнэ

03 дугаар сарын 08-ны үдээс өмнө Ардын их хурлын ордонд 14 дэх сонгуулийн ...

2024 оны 03 сарын 11, 18 цаг 11 минут
Дэлхийн хамгийн том зам тээврийн сүлжээ бүрдүүлэв

Өнөөдөр гуравдугаар сарын 08-ны үдээс өмнө Ардын их хурлын ордонд 14 дэх ...

2024 оны 03 сарын 11, 17 цаг 59 минут
Хөдөө нутгийн хөгжлийн ирээдүй шинжлэх ухаан технологид бий

Өнөөдөр гуравдугаар сарын 08-ны үдээс өмнө Ардын их хурлын ордонд 14 дэх ...

2024 оны 03 сарын 11, 17 цаг 49 минут
”Хоёр чуулган”-аас Хятад улсыг ойлгоё

Хятад улсын "Хоёр чуулган" нь "Ардчилал гэж чухам юу вэ?" гэх тухай даян ...

2024 оны 03 сарын 11, 17 цаг 40 минут
2024 онд хүлээгдэж буй ДНБ-ий өсөлт 5 хувь орчим байна

XIV сонгуулийн БХАТИХ-ын II чуулган 05-ны үдээс өмнө Бээжин хотноо АИХ-ын ...

2024 оны 03 сарын 11, 17 цаг 26 минут
14 дэх удаагийн УТЗЗ-ийн бүх Хятадын хорооны хоёрдугаар чуулган өндөрлөв

14 дэх удаагийн УТЗЗ-ийн бүх Хятадын хорооны хоёрдугаар чуулган ...

2024 оны 03 сарын 11, 17 цаг 16 минут

Санал асуулга

Тавантолгойн хувьцааг иргэдэд бэлнээр тараах нь зөв үү?

Зөв
Буруу
Мэдэхгүй

 
Ханшийн мэдээ
Гадаад хувьцаа
Нью йоркын хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
BHP Billiton
Ivanhoe Mines
90.53
23.3
1.44
0.00
Австралийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
General Mining Corp
Aspire Mining Limited
0.145
0.52
0.00
-0.02
Лондонгийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
Petro Matd Limited
polo Resources Limited
123.5
5.4
0.00
0.02
Хонконгийн хөрөнгийн бирж
Нэр Хаалт Өөрчлөлт
Mongolian Mining Corporation
Mongolia Energy
9.59
1.14
0.00
-0.06
Торонтогийн хөрөнгийн бирж
 
Шинэ бүтээл

“Этик” продакшны залуус "улсын нууц"-ыг сөхлөө
Металлын ханшийн мэдээ
Нүүрсний ханшийн мэдээ
Уул уурхайн ТОП 25 компани