Хятад улс барууны хоригт өртсөн орнуудаас газрын тос худалдан авснаар энэ онд бараг 10 тэрбум ам.долларын хэмнэлт хийснийг "Reuters" агентлаг тооцоолжээ. Энэхүү тооцооллыг худалдаачид болон хөлөг онгоцны тээврийн мэдээлэлд үндэслэн гаргасан байна.

АНУ тэргүүтэй олон улс Орос, Иран, Венесуэльд хориг арга хэмжээ авсан. Энэхүү хориг арга хэмжээний хүсээгүй үр дагавар нь эдийн засгийн гол өрсөлдөгч болох Хятадын хожил байв. Тодруулбал, хориг арга хэмжээ нь Хятад дахь боловсруулах үйлдвэрүүдийн нефтийн импортын зардлыг бууруулсан юм.

"Reuters" агентлаг АНУ-ын хоригт хамрагдсан гурван орноос Хятадын тал газрын тос худалдан авахдаа хэрхэн хэмнэлт хийсэн талаар дүн шинжилгээ хийсэн. Ингэхдээ хоригт хамрагдаагүй үйлдвэрлэгчдээс ижил үнээр худалдаж авбал хэдий хэмжээний мөнгө төлөх байсныг харьцуулжээ.

Хятадын худалдан авалт нь барууны хориг арга хэмжээ, хөрөнгө оруулалтын бууралтаас болж эдийн засаг нь хумигдаж буй ОХУ, Иран, Венесуэлийн хувьд амьдралын баталгаа болсон. Нарийн хэлбэл, 2023 оны эхний есөн сарын байдлаар Хятад улс Иран, Орос, Венесуэлээс өдөрт 2.765 сая баррель түүхий нефтийг далайн тээврээр тээвэрлэж, дээд амжилт тогтоожээ. Энэ хугацаанд дээрх гурван улс нь Хятадын импортын дөрөвний нэгийг бүрдүүлж, Ойрхи Дорнод, Баруун Африк, Өмнөд Америкийн орон зайг эзэлсэн юм.

Судалгааны багийн ахлагч Кан Ву хэлэхдээ "Энэ хэмнэлт нь Хятадын нефтийн импортын төлбөрийн багахан хэсэг. Гэхдээ бие даасан боловсруулах үйлдвэрүүдэд чухал ач холбогдолтой" гэжээ. Тодруулбал, төрийн мэдлийн Синопек, Петрочайна нар Иран, Венесуэлийн түүхий нефтийг худалдаж авахаас бүрэн татгалзаж байгаа тул бие даасан боловсруулах үйлдвэрүүд ханган нийлүүлэгчээс хөнгөлөлттэй үнээр нефть импортолжээ.

Тухайлбал, Шаньдун муж дахь боловсруулах үйлдвэрүүд 2023 оны эхний гурван улирлын байдлаар 65.7 хувийн хүчин чадалтай ажиллажээ. Ингэхдээ импортын түүхий нефть боловсруулахдаа тонн тутамд 567 юань буюу 77.63 ам.долларын ашиг бий болгосон байна. Гэсэн хэдий ч бие даасан боловсруулах үйлдвэрүүд нь түүхий нефтийн импортын квот болон зохицуулалтын хяналт, шалгалтаар хязгаарлагддаг.

Импортын квотыг тойрч гарахын тулд янз бүрийн буруу арга хэрэглэх нь бий. Тухайлбал, энэ оны эхээр гаалийнхан шингэрүүлсэн битум гэж худал тэмдэглэсэн ачаа Иранаас ирж буйг илрүүлсэн. Үүний дараа Шаньдун руу явж буй хүнд түүхий эдүүдэд тавих хяналт шалгалтаа улам эрчимжүүлжээ.

Хятадын Гадаад хэргийн яам хэмнэлттэй холбоотой "Reuters" агентлагийн асуултад хариулаагүй. Үүний оронд мэдэгдэл хийж, "Бээжин ганц талын хориг арга хэмжээг эсэргүүцнэ" гэсэн уламжлалт байр сууриа давтжээ. Хятадын Гаалийн ерөнхий газар ч бас тайлбар өгөх хүсэлтэд хариулаагүй байна.

ОХУ нь энэ оны эхний есөн сарын байдлаар далайн тээврээр өдөрт 1.3 сая баррель түүхий нефть нийлүүлжээ. Вортексагаас мэдээлснээр энэ хугацаанд Оросын нийт тээвэрлэлт өмнөх оноос 400 мянга гаруй баррелиар өссөн байна. Эндээс үзвэл Оросын түрэмгийллээс үүдэлтэй хориг арга хэмжээ нь Европоос Энэтхэг, Хятад руу чиглэсэн нефтийн урсгалыг их хэмжээгээр өөрчлөхөд хүргэжээ. Оросын нефтийн үнийн дээд хязгаар нь Москвагийн орлогыг хязгаарлаж буйг АНУ-ын Төрийн департмент мэдэгдсэн.

Далайн тээврээр импортолж буй бүтээгдэхүүн нь Оросын Номхон далайн Козьмино боомт болон Уралаас тээвэрлэгддэг.

Хятадын худалдааны эх сурвалжийн мэдээлснээр, Бээжин өдөрт 800 мянган баррель түүхий нефтийг импортолсон.  Харьцуулсан мэдээллээс харахад, Хятад улс энэ онд Оросын нефтийг импортлох замаар 4.34 тэрбум ам.доллар хэмнэжээ.

Харин Венесуэлийн импортоос Хятад улс баррель тутамдаа 10 ам.доллар хэмнэсэн. Нийт дүнгээр нь авч үзвэл, Венесуэлийн нефтийг худалдан авснаасаа хойш 1.17 тэрбум ам.доллар хэмнэсэн байна. Венесуэлийн нефтийн урсгал энэ оны эхний есөн сард өдөрт ойролцоогоор 430 мянган баррель байсан.

Мөн Иранаас нэг сая баррель нефть импортлохдоо ойролцоогоор 4.2 тэрбум ам.доллар хэмнэжээ. Ираны хувьд олборлолтоо дээд хэмжээнд нь хүртэл нэмэгдүүлж, хямдрал санал болгосон. Энэ нь 2017 онд Хятадын гаалийн байгууллагаас тогтоосон хориг арга хэмжээнээс өмнөх үетэй харьцуулбал 60 хувиар өссөн үзүүлэлт юм.

АНУ нь 2021 оноос хойш Ираны газрын тос, нефтийн химийн бүтээгдэхүүний худалдаа эрхэлдэг 180 гаруй хувь хүн, аж ахуйн нэгжид хориг арга хэмжээ авсан. Үүний нөлөөгөөр Ираны инфляци тэнгэрт хадаж, мөнгөн тэмдэгтийнх нь ханш унасан.

Израиль, Палестины хооронд үргэлжилж буй мөргөлдөөнтэй холбоотойгоор АНУ Иранд тавьсан хориг арга хэмжээгээ дахин чангатгавал энэ нь Хятад руу чиглэдэг Ираны нефтийн экспортыг хязгаарлана гэж шинжээчид үзэж байна.

Эх сурвалж: REUTERS