Газрын тос бол дэлхийн эдийн засгийн үндэс юм. Түүний ачаар хүн төрөлхтөн маш их хөрөнгөтэй болохоос гадна дайны сөргөлдөөнд өртсөн. Эрт дээр үеэс л гэрлийн шатахуун болж хэрэглэгдсээр ирсэн. Анхны автомашинууд гарч ирсэн цагаас л, энэ салбар цаашид хөгжихөд газрын тос хамгийн их эрэлттэй нөөц болсон. Өнөөдөр газрын тосны арилжаа (oil trading) нь биржийн худалдааны үндэс суурийн элемент юм.

Газрын тосны төрөл

Газрын тос автомашины (бензин) эсвэл өөр ямарваа нэгэн бэлэн бүтээгдэхүүн болж хувирахын өмнө тэр түүхий байдалд байдаг. Энэхүү түүхий эдийг олборлохын тулд дэлхийн гүнийг өрөмдлөг явагддаг. Газрын тосны талбар нь үнийг тодорхойлох хүчин зүйл юм. Дэлхийн зах зээл дээр нэг тодорхой эх үүсвэрээс газрын тос арилжаалах нь бараг боломжгүй юм. Ийм учраас энэхүү түүхий эдийн хэд хэдэн эх үүсвэрийг холих үйл явц байдаг. Энэ хольц нь газрын тосны төрлөөр нэрлэдэг. Өнөөдрийн байдлаар хоёр зуун гаруй газрын тосны төрөл бий. Үүнээс гуравхан нь хамгийн алдартай бөгөөд дэлхийн бирж дээр идэвхтэй арилжаалагддаг:

·Brent (Их Британи)

·WTI (АНУ)

·Dubai/Oman/Urals (ОХУ)

Үнэ

Brent, WTI ба Dubai/Oman гэх газрын тосны сортууд нь жишиг бүхий гэж үзэгддэг. 2010 оны ихээр Brent марк нь шууд ба шууд бус замаар дэлхийн газрын тосны сортуудын үнийг тодорхойлдог байсан. Энэ нь үнийн хувьд үр дүнтэй арга ба тендерт оролцогчдын хоорондын харилцааг хамгийн бодитойгоор илэрхийлж зах зээлийн өрсөлдөөний механизмыг харгалзан үздэг учраас юм. Тусдаа авсан газрын тосны үнэ зөвхөн тодорхой жишгийн дисконтноос хамаарахгүй. Тээвэрлэлтийн зардал болон түүхий эдийн гол шинж чанарууд: нягтрал, хүхрийн агууламж нь тооцоологддог.

Газрын тосны үнийг доллароор бодсоор ирсэн. Энэ нь арилжаа болон хэмнэлтийг тав тухтай болгох гэж тэр. Газрын тос болон долларын чухал харьцуулалт нь газрын тосыг тусдаа валют болгосон. Ийм учраас газрын тосны үнэнд дээр дурдсан үнэ тогтоох хэрэгслүүдээс гадна улс төрийн хүчин зүйл чухал нөлөө үзүүлдэг.

Газрын тосны худалдаа

Та биржээр дамжуулан газрын тосны арилжаанд шууд оролцох, эсвэл худалдааны платформоос гадна гүйлгээ хийх боломжтой. Биржээс гаднах худалдаа нь өөрийн гэсэн үнэ тогтоох онцлогтой байдаг. Биржийн арилжаанд оролцох хоёр үүсгэн байгуулагчдын хооронд эргэлддэг – NYMEX (Нью-Йорк) болон ICE (Лондон) биржүүд. Нефтийн түүхийн эдийн худалдаагаараа Араб болон Азийн талбайнууд хоёр дугаар байр эзэлдэг.

Ихэнх газрын тосны худалдан авах болоод зарах гүйлгээнүүд фьючерсийн тусламжтайгаар хийгддэг. Өөрөөр хэлбэл арилжаанд газрын тос биш харин түүний ирээдүйн үнэ оролцдог.

Жирийн хүн хэрхэн газрын тосоор арилжаалах вэ?

Фьючерс хүссэн бүрд хөрөнгө оруулах боломж олгож хар алтны хэлбэлзэл дээр мөнгө олох боломжийг өгсөн. Газрын тосны арилжаачин болохын тулд Интернеттэй ухаалаг утас эсвэл компьютертой байхад л хангалттай. Арилжаанд орох эрхтэй брокер дээр бүртгүүлэх. Амжилттай ажиллахын тулд ойлгомжтой зах зээлийн нюансуудболон дэлхийн бирж дээрх үйл явдлын томоохон шинжилгээ хийх ёстой.

Газрын тосны фьючерс гэж юу вэ?

Тендерт хамрагдахыг хүсэж буй хүмүүс их олон. Гэсэн хэдий ч газрын тосны сав худалдаж авахаар Кувейтэд ирэх шаардлагатай байсан бол хүн бүр үүнийг хийхээр шийдэхгүй. Үүний дараа авах магадлалтай худалдан авахдаа дэлхийн нөгөө төл руу тээвэрлэх. Үнэндээ энэ нь их гарзтай үйл ажиллагаа. Ийм учраас газрын тосыг гэрээгээр авах систем гарч ирсэн байдаг. Тэд ирээдүйд гэрээ зурах үеийн үнээр хийгддэг. Ийм гэрээг авснаар худалдан авагч тодорхой газрын тосны эзэн болдог. Гэхдээ түүнд газрын тосны тээвэрлэлт болон хадгалалтанд анхаарах шаардлага байхгүй. Үүнд фьючерсийн эзэмшигчид хүссэн үедээ газрын тосыг одоогийн үнээр зарах эрхтэйбайдаг.

Форекс дээрх Худалдаа

Анхан суралцагчдад барууны зах зээлд бүр эхнээс нь ажиллаххарьцангуй хүнд байдаг. Ийм учраас өөрийн чадвараа оросын зах зээл болоод олон улсын Forex платформ дээр сорих боломжтой.

Форекс дээр газрын тосны худалдаа гэрээний зөрүүн дээр явагддаг.Арилжаачин газрын тосны худалдаж авсан болоод зарсан үнийн ялгаан дээр ашгаа олдог. Энэ нь их хялбар хэрэгсэл бөгөөд барааг харьцангуйашигтай үнээр аваад, дараа нь илүү үнэтэй зарах юм.